„Haunt” (2013)

Rodzina Asherów wprowadza się do nowego, owianego złą sławą domu. Jakiś czas wcześniej należał do małżeństwa lekarzy, Janet i Franklina Morello oraz ich dzieci, ale na skutek tajemniczych wydarzeń, wszyscy poza panią domu stracili życie. Nowi lokatorzy początkowo nie dają wiary pogłoskom o rzekomym nawiedzeniu, ale wszystko się zmienia, gdy osiemnastoletni Evan Asher zaprzyjaźnia się z sąsiadującą z nimi, maltretowaną przez ojca alkoholika Samanthą. Ciekawość każe im skorzystać ze znalezionego w pokoju Evana komunikatora z duchami, który ostatecznie przekona ich, że dom zamieszkują jakieś nadnaturalne byty.

Pierwszy fabularny obraz Maca Cartera, silnie osadzony w konwencji horrorów z nurtu ghost stories. Nakręcono go z myślą o systemie, zwanym „wideo na żądanie”, który pozwala widzom oglądać wybrany film w dogodnym dla siebie terminie za pośrednictwem Internetu bądź telewizji. Choć „Haunt” zapewne zawiedzie poszukiwaczy daleko idącej oryginalności w kinie grozy dla mnie zawsze ten szczegół pełnił rolę drugorzędną. Dlatego też po przebiegnięciu w myślach kilku tytułów horrorów z 2013 roku (często wręcz masakrycznie słabych), które trafiły na ekrany polskich kin zrobiło mi się przykro, że niniejsza pozycja nie zasiliła tego grona, bo w swoim gatunku prezentuje się naprawdę zacnie.

James Wan przyzwyczaił już nas do szybkiego montażu i tylko kwestią czasu było pojawienie się kopistów jego stylu. Już pierwsze sceny produkcji Cartera sugerują, kto był jego natchnieniem. Zgrabny montaż to zdecydowanie najmocniejsza strona tego filmu – dopracowany w najdrobniejszych szczegółach, zaskakujący niepokojącymi migawkami i tak bardzo zbliżony do estetyki Wana, że chwilami łatwo zapomnieć, iż to nie on zasiadał na krześle reżyserskim. Jedni powiedzą, że Carterowi zabrakło indywidualności, a innych (i w tej grupie jestem ja) ucieszy szerzenie stylu jednego z najlepszych twórców współczesnych ghost stories. Już druga scena, której narratorką jest Janet Morell, streszczająca nam swoją przerażającą egzystencję w nawiedzonym domu robi niesamowite wrażenie. I bynajmniej nie z powodu jej słów, ale stylizowanych na archiwalne, krótkich migawek, obrazujących jej rodzinę, ich nowe lokum i ciało powieszonej kobiety. Mimo, że ścieżka dźwiękowa, akompaniująca zarówno tej jak i pozostałym scenom nie charakteryzuje się niczym szczególnym montażysta naprawdę zrobił wszystko, żeby przyciągnąć wzrok nastrojowymi obrazami, w czym pomogła mu ciemna kolorystyka obrazu i w większości genialna charakteryzacja bytów z zaświatów.

Jak już wspomniałam „Haunt” zdecydowanie nie jest przeznaczony dla osób poszukujących w kinie grozy jakiejkolwiek oryginalności. Zdecydowanie celuje w gusta wielbicieli klasycznych opowieści o duchach, rozmiłowanych w ich konwencji na tyle, aby czerpać daleko idącą przyjemność z powtarzalności motywów. Akcję zawiązuje mój ulubiony w tym nurcie moment przeprowadzki do nowego domu, który choć wewnątrz imponuje obszernymi pomieszczeniami to łatwo zauważyć, że usytuowany jest w miejscu nieprzepuszczającym przez okna zbyt wiele światła. To pozwoliło stworzyć naprawdę mroczny, godny tego podgatunku horroru klimat niezdefiniowanego zagrożenia, czyhającego na naszą pięcioosobową rodzinę Asherów. Na pierwszy plan szybko wysuwa się osiemnastoletni Evan (znakomity Harrison Gilbertson), który urządził się na poddaszu, gdzie natrafił na przylegający do niego mały pokoik z tajemniczą maszyną. „Haunt” odrobinę wyłamuje się z konwencji z chwilą poznania nastoletniej Sam (znośna warsztatowo Liana Liberato), która ze strachu przed agresywnym ojcem zaczyna nocować u Evana. Jednak wątki poboczne, jak choćby długie konwersacje z „wymyśloną przyjaciółką” najmłodszej Asherówny nadal silnie czerpią ze znanego wszystkim schematu. Tymczasem młodzieńczy romans Evana i Sam będzie się rozwijał w najlepsze, ale po włączeniu tajemniczej maszyny z poddasza namiętność zastąpi groza. Co prawda Carter wtłoczył kilka jump scenek, ale niestety łatwo przewidzieć moment ich „objawienia”. Szczerze mówiąc tylko raz poderwałam się z fotela – po wyjściu chłopaka z pokoju siostry, kiedy w drzwiach pojawiła się zjawa spływającej wodą dziewczynki z przerażającymi białymi oczami. Z charakteryzacją trafili w punkt – minimalistycznie, a co za tym idzie maksymalnie realistycznie. Ale przy wyglądzie duchów dzieci czołowa zjawa wrednej kobiety wydaje się zwyczajnie śmieszna. W jej przypadku twórców niestety za bardzo poniosło – postawili na jeden wielki efekt komputerowy, co naturalną koleją rzeczy doprowadziło do rażącej sztuczności, uniemożliwiającej odczucie większego niepokoju. Scena pod prysznicem, kiedy Sam widzi szybko zbliżającą się wygenerowaną komputerowo twarz zmarłej kobiety, albo zakończenie, w którym widać całą jej efekciarską postać zamiast straszyć zwyczajnie bawią – przynajmniej mnie, osobę której nie przekonuje nowoczesna technologia w horrorze. Pozostałe, oszczędne ingerencje duchów w egzystencję naszych bohaterów, jak na przykład przemykająca po poddaszu zjawa chłopaka, znacznie potęgują klimat i choćby za te (na szczęście częstsze od sztucznego efekciarstwa) minimalistyczne wstawki należą się twórcom brawa. Tak samo za zakończenie – być może przewidywalne, ale jak przystało na dobre kino grozy mocno przygnębiające.

Moim zdaniem „Haunt” zasługuje przede wszystkim na uwagę wielbicieli klasycznych ghost stories, których nie razi daleko idąca konwencjonalność, ale istnieje też spore prawdopodobieństwo, że zainteresuje również poszukiwaczy umiejętnej realizacji, bo zgrabny montaż i mroczny klimat tego obrazu miażdżą już od pierwszych minut seansu. Pomimo kilku wpadek produkcję oceniam zdecydowanie na plus i polecam wszystkim poszukiwaczom godnych uwagi horrorów nastrojowych, niesilących się na innowacyjność tylko stawiających na to, co w tego typu filmach najważniejsze – duszącą, nadnaturalną atmosferę niemalże nieznośnej grozy.