„Ani drgnij” (2014)

Grupka znajomych postanawia spędzić weekend w domku letniskowym w górach. Kiedy na końcówce benzyny dojeżdżają do oddalonego od cywilizacji pensjonatu nikogo w nim nie zastają – ani personelu, ani innych gości. Wewnątrz nie znajdują śladów przemocy, wszystko wygląda tak, jakby ludzie po prostu wyszli, nie zabierając niczego ze sobą. Ponadto przyjezdni konstatują, że w okolicy nie ma żadnych zwierząt, nawet owadów. Na początku podejrzewają, że doszło do jakiejś katastrofy ekologicznej, która spłoszyła zwierzęta. Ale wkrótce oni też zaczynają znikać.

Opinie widzów na temat pierwszego pełnometrażowego filmu Travisa Oatesa w zdecydowanej większości balansują pomiędzy dwoma skrajnościami. Odbiorcy, którym nie przeszkadza tania, pozbawiona dosadnych efektów specjalnych realizacja oraz powtarzalność znanych w kinie grozy motywów w swoich recenzjach wręcz rozpływają się w zachwytach nad „Ani drgnij”. Natomiast koneserzy ambitniejszych produkcji bądź obrazów nastawionych na innowacyjność i/lub efekciarstwo bezlitośnie punktują wszystkie mankamenty tej pozycji.

„Ani drgnij” zaczyna się, jak „Odwieczny wróg” z 1998 roku. Towarzyszymy grupie zaprzyjaźnionych osób, przemierzających jakąś zapomnianą przez Boga szosę w górach. Ich miejsce docelowe, pensjonat, w którym zamierzają spędzić weekend, znajduje się tak daleko od cywilizacji, że jak w końcu do niego docierają brakuje im benzyny na powrót. Kiedy ruszają na poszukiwania personelu, podobnie, jak w „Odwiecznym wrogu” szybko dochodzą do wniosku, że w pobliżu nie ma żywego ducha. Twórcy nie ukrywają przed widzami tajemniczych napisów widniejących wewnątrz domku letniskowego („Pomóżcie mi”, błędnie przetłumaczone „Ani drgnij”), ale protagoniści ich nie dostrzegają. Skoro już bohaterowie dotarli do tego podejrzanego, niezwykle cichego miejsca scenarzysta musiał znaleźć sposób na uniemożliwianie im odwrotu. Tutaj bardzo przydała się informacja o resztce benzyny w bakach ich samochodów oraz brak telefonu, czyli standardowe akcenty kina grozy, usprawiedliwiające zachowanie protagonistów. A więc nie pozostaje im nic innego, jak osiąść w pensjonacie i spróbować rozwiązać osobliwą zagadkę masowego zniknięcia ludzi oraz zwierząt. Sytuacja komplikuje się (i równocześnie odchodzi od motywu propagowanego w „Odwiecznym wrogu”), kiedy ciężarna Tracy i chłopak byłej dziewczyny jej partnera Noah, znikają. Tak na marginesie warto nadmienić, że odtwórczyni postaci Tracy, Mena Suvari, w czołówce zajęła zaszczytne pierwsze miejsce, co jest swoistym przekłamaniem, ponieważ otrzymała najmniejszą rolę. Ale cóż, liczy się znane nazwisko, a nie częstotliwość pojawiania się na ekranie. W każdym razie z chwilą zniknięcia pierwszych protagonistów, „Ani drgnij” znacząco odchodzi od wyeksploatowanego w kinie grozy motywu zapewne zainspirowanego historiami między innymi Roanoke Island oraz Mary Celeste i poruszanego w na przykład takich filmach, jak „Pożeracze czasu”, czy „Zniknięcie na 7. ulicy”. Najpierw Oates kładzie nacisk na akcentowanie zachwiania znanej nam rzeczywistości. Dba o przytłaczającą ciszę spowijającą bohaterów i pogwałcenie zasad fizyki: w pewnym momencie ziemię przykrywa śnieg, który bierze się dosłownie znikąd. Ponadto poszczególne, spuszczone na chwilę z oka, postaci dosłownie rozpływają się w powietrzu. Motyw na tyle intrygujący, żeby rozbudzić zainteresowanie wielbicieli zagadkowych scenariuszy, ale niestety tak bardzo wyjałowiony z klimatu osaczenia, który notabene tego rodzaju fabułę z pewnością wyniósłby na wyżyny, że o większym dreszczyku emocji nie może być mowy. Owszem, pomysł na problematykę filmu gwarantuje napięcie, ale w bardziej wprawnych rękach reżyserskich i operatorskich zapewne byłoby ono jeszcze większe.

Kiedy nasi protagoniści dochodzą do wniosku, że kluczem do przetrwania jest nieustanny kontakt wzrokowy polscy odbiorcy zapewne z miejsca uświadomią sobie, że tłumaczenie tytułu, choć chwytliwe nie ma żadnego związku z fabułą. Aby nie zniknąć nie należy, bowiem pozostawać w bezruchu tylko unikać przymykania oczu, czyli tak jak głosi oryginalny tytuł „Don’t Blink”. W drugiej połowie seansu, kiedy zostaje jedynie garstka bohaterów Oates wprowadza małe smaczki na użytek wielbicieli kina i literatury grozy, co w moim mniemaniu stanowiło przyjemną stricte pastiszową odskocznię od właściwej akcji filmu. W usta nerwowego Alexa, przyzwoicie wykreowanego przez Zacka Warda scenarzysta wtłacza teksty nawiązujące do konwencji bądź poszczególnych tytułów znanych horrorów. Dla przykładu, kiedy Noah nagle się odnajduje Alex pyta go czy jest kosmitą, czy może duchem dawno pogrzebanego Indianina, dodając dowcipnie, iż w sytuacji w jakiej się znaleźli jest otwarty na wszelkie sugestie. Następnie zauważa, że mógłby go zastrzelić, a wówczas powróci już jedynie, jako zombie. Z jego ust usłyszmy jeszcze przypuszczenie, że jak Noah pójdzie spać to zamieni się w kokon, żeby przejąć kontrolę nad umysłami kolegów, co jest ewidentnym nawiązaniem do „Inwazji porywaczy ciał”. Intertekstualność objawia się również w cytacie z prozy Stephena Kinga i wspomnieniu o „Strefie mroku” – w końcu położenie bohaterów „Ani drgnij” przypomina uniwersum znanego serialu, w którym dosłownie wszystko może się wydarzyć. Oglądając ten niewymagający myślenia, pozbawiony efektów komputerowych i nastawiony przede wszystkim na wyjałowioną z klimatu fabułę film, przede wszystkim próbowałam rozwiązać zagadkę zniknięć. W obawie, że Oates przekombinuje finał, wtłaczając jakiś mglisty motyw, wzorem „Zniknięcia na 7. ulicy” – bo przecież, jak myśli większość współczesnych twórców pozbawionym wyobraźni widzom trzeba wszystko dokładnie wyjaśniać… Ale na szczęście Oates nie należy do tej grupy artystów. Zakończenie „Ani drgnij” udowadnia, że wierzy on w inteligencję odbiorców i nie boi się pozostawić im pola do indywidualnej interpretacji. UWAGA SPOILER Ja opowiadałabym się za równoległą rzeczywistością. Moim zdaniem protagoniści trafili do innego wymiaru, z którego po kolei przenosili się, albo do jeszcze innego świata, albo do znanej sobie rzeczywistości. Za tą drugą ewentualnością przemawiałoby raptowne zniknięcie wszystkich policjantów, którzy w moim mniemaniu po prostu pozostali w naszych realiach. Final girl przeniosła się w nie jedynie na chwilę, aby za moment powrócić do nieznanego uniwersum. Ale oczywiście scenarzysta tak mało objaśnia, że każdy może sobie inaczej interpretować problematykę jego filmu KONIEC SPOILERA.

Nie idąc w żadną ze skrajności, wzorem większości widzów, „Ani drgnij” mogę podsumować słowem „średniak”. Motyw masowego zniknięcia, który zawsze intryguje mnie w kinie grozy, nieprzewidywalna kolejność eliminacji protagonistów i przede wszystkim poświęcenie całej uwagi fabule, a nie jak to coraz częściej we współczesnych horrorach bywa efektom komputerowym – to wszystko sprawia, że film Travisa Oatesa ogląda się z niejakim zainteresowaniem. Zdecydowanie gorzej jest z generowaniem klimatu wyalienowania i osaczenia oraz budowaniem napięcia emocjonalnego – gdyby podreperować nieco realizację pewnie mielibyśmy prawdziwy hit. A tak pozostał niestety jedynie przeciętniak.