Antropolog, Bill Brockton, zostaje wezwany do okolicznego miasteczka Oak
Ridge, gdzie odnaleziono zwłoki fizyka Leonarda Novaka, który w okresie II
Wojny Światowej pracował nad konstrukcją bomby atomowej. Teraz jego ciało
spoczywa w basenie przymarznięte do tafli lodu. Gdy Brocktonowi w końcu udaje
się wydostać ciało, które zostaje przetransportowane do prosektorium postanawia
wziąć udział w autopsji wraz z prowadzącym sprawę porucznikiem Emertem i swoją asystentką,
doktorantką Mirandą. Podczas sekcji sprawy znacznie się komplikują. Brockton
szybko odkrywa, że kluczem do rozwiązania zagadki śmierci fizyka jest niesławna
historia Oak Ridge – miasta, będącego kolebką tzw. Projektu Manhattan, za
czasów II Wojny Światowej zmierzającego do konstrukcji bomby atomowej. Mając do
pomocy Mirandę, Emerta, agenta FBI Thorntona, bibliotekarkę Isabellę oraz byłą
żonę zmarłego Brockton próbuje rozwikłać tajemniczą zagadkę morderstwa, które z
biegiem trwania śledztwa odsłania kolejne, nieoczekiwane zgony.
Druga wydana w Polsce powieść z cyklu „Trupia Farma”, napisana przez
dziennikarza Jona Jeffersona i specjalistę medycyny sądowej, założyciela
pierwszego na świecie ośrodka badań nad rozkładem ludzkich zwłok, dr Billa
Bassa. Na naszym rynku wydawniczym twórczość obu panów przeszła bez większego
echa, co zaskakuje biorąc pod uwagę ich lekkie pióro, rzadko spotykane wyczucie
suspensu i przede wszystkim innowacyjny pomysł wplatania w fabułę badań
mających miejsce na trupiej farmie.
„Skala
okrucieństw, cierpień i strat była niewyobrażalna. Najbardziej znaną liczbą,
oczywiście, było sześć milionów – liczba Żydów zamordowanych przez nazistów
realizujących szaleńcze „ostateczne rozwiązanie” Hitlera. Jednak ofiar było
dużo więcej, dziesiątki milionów. […] Jak to możliwe, zastanawiałem się, że
mimo iż w tak krótkim czasie zginęło tak wielu ludzi, podstawy cywilizacji nie
zostały zachwiane. Jak setki milionów osób, które przeżyły, mogły żyć dalej w
obliczu takiego cierpienia?”
„Kości zdrady” to pełnokrwisty (dosłownie) thriller oparty na śledztwie
tropem tajemniczego mordercy, w którym ważną rolę odgrywa tło historyczne.
Wykorzystując zasadę Alfreda Hitchcocka pierwsze sto stron to prawdziwie dramaturgiczna
bomba, zapoczątkowująca późniejsze jeszcze silniej trzymające w napięciu
wydarzenia. Kiedy ciało Leonarda Novaka zostaje przetransportowane do
prosektorium rozpoczyna się jedna z najlepiej opisanych sekcji zwłok, z jakimi
miałam dotychczas do czynienia obcując ze światową literaturą. Nareszcie ktoś
odważył się bezpruderyjnie opisać cały proces autopsji, z najdrobniejszymi
szczegółami wkraczając „w głąb ciała człowieka” – to istotnie lektura wyłącznie
dla ludzi o silnych żołądkach… Potem robi się jeszcze ciekawiej. W żołądku
Novaka patolog odnajduje kapsułkę irydu 192, silnie napromieniowanego
pierwiastka, który sprowadza śmiertelne niebezpieczeństwo na wszystkich uczestników
sekcji zwłok. Po obowiązkowej kwarantannie fabuła zwraca się w kierunku elektryzującego
śledztwa z Projektem Manhattan w tle. Aby rozwinąć zagadkę śmierci fizyka
Brockton zagłębia się w niechlubną historię Oak Ridge – miasteczka, które w
okresie II Wojny Światowej było kolebką powstawania najbardziej śmiercionośnej
broni w historii ludzkości, bomb atomowych, które spustoszyły Hiroszimę i
Nagasaki. Korzystając z pomocy miejscowej bibliotekarki Isabelli i byłej żony
Novaka, staruszki, która opowiada mu o swojej młodości spędzonej w Oak Ridge,
antropolog wkrótce trafia na trop innych, ściśle związanych z jego śledztwem
trupów. Zagadka znacznie się komplikuje, a autorzy ani myślą ułatwić nam proces
jej rozwiązywania.
„Kiedy
patrzę na reaktor, który stworzyliśmy tutaj […] inżynier we mnie puchnie z
dumy. […] Ale człowiek we mnie krzyczy „Nie!” w reakcji na to, co stworzyliśmy,
a zwłaszcza w reakcji na to, co zamierzamy zrobić. Nie mam Boga, do którego
mógłbym się modlić, ale jeśli miałbym, to modliłbym się o zakończenie tego
strasznego przedsięwzięcia i wojny, która sprawia, że takie szaleństwo wydaje
się rozsądnym posunięciem. I o zakończenie mojego w tym wszystkim udziału.”
Jefferson i Bass podobnie jak Jeffery Deaver bardzo drobiazgowo opisują
wszelkie aspekty śledztwa, ale w przeciwieństwie do niego operują iście
malowniczym językiem również w opisach miejsc akcji i tła historycznego. Co
mnie najbardziej urzekło oprócz rzadko spotykanej odwagi w dokładnym kreśleniu
procesów rozkładu trupów, sekcji zwłok i badań nad kośćmi? Otóż, właśnie
historia. Autorom daleko do stronniczych pisarzy, którzy ilekroć w swoich
beletrystycznych dziełach poruszają tematykę II Wojny Światowej zawsze
opowiadają się po którejś ze stron. Historia nie jest czarno-biała, a Jefferson
i Bass zdają sobie z tego sprawę, jak mało kto. Zgłębiając konflikt
amerykańsko-japoński – proces powstawania bomb atomowych i jego wstrząsający
finał autorzy postarali się o maksymalny obiektywizm. Najlepiej obrazuje go
konflikt Mirandy i agenta specjalnego Thorntona. Podczas, gdy ona całkowicie
potępia zbrodnicze zachowanie Amerykanów, on stara się spojrzeć na nie z punktu
widzenia ówczesnego niewygodnego położenia przede wszystkim osób, którzy w
jakiś sposób przyczynili się do stworzenia broni masowego rażenia. A więc „Kości
zdrady” to nie tylko jakiś tam thriller, jakich wiele, ale również, a może nade
wszystko rozliczenie autorów z historią i poniekąd zmuszenie czytelników do
ponownego przemyślenia ówczesnych zbrodni. Jeffersonowi i Bassowi udała się
jeszcze jedna, również niezwykle trudna sztuka. Otóż, nie sposób jest nie
zapałać wielką sympatią do każdego pojawiającego się bohatera, szczególnie
przez wzgląd na ich beztroskie podejście do życia, ale również dzięki
umiejętnie skonstruowanym, dowcipnym dialogom.
Cóż mogę rzec? „Kości zdrady” to zdecydowanie jeden z najlepszych
thrillerów literackich, z jakim dotychczas dane mi było obcować. Brutalny,
trzymający w napięciu, historycznie obiektywny, zaskakujący i przede wszystkim
porywający dojrzałym stylem. Moim zdaniem wydawcy popełnią ogromny błąd nie
wypuszczając na nasz rynek kolejnych części Trupiej Farmy – odbiorą czytelnikom
niewątpliwą przyjemność obcowania z naprawdę znakomitym piórem dwóch
nietuzinkowych autorów. A tego nie da się im wybaczyć!
Za książkę bardzo dziękuję wydawnictwu
