„Jako w piekle, tak i na Ziemi” (2014)

Studentka alchemii, Scarlett, kontynuuje pracę ojca, naukowca, który popełnił samobójstwo. Jest przekonana, że zdoła odnaleźć kamień filozoficzny, substancję pozwalającą zamieniać metale w czyste złoto oraz zawierającą składnik zapewniający długowieczność, wedle legendy stworzoną przez francuskiego alchemika Nicolasa Flamela. Poszukiwania prowadzą Scarlett do paryskich katakumb. Jest przekonana, że gdzieś tam pod ziemią, w nieznanym nikomu korytarzu ukryto kamień filozoficzny. Wraz z przyjaciółmi i przewodnikiem wyrusza w głąb ziemi. W trakcie ich wędrówki jeden z korytarzy zasypuje się, uniemożliwiając im odwrót. Na domiar złego w podziemiach oprócz nich czyha coś jeszcze, co nie zamierza długo pozostawić ich przy życiu.

Horror verite Johna Ericka Dowdle’a, twórcy między innymi „The Poughkeepsie Tapes” (2007), „Kwarantanny” (2008) i „Diabła” (2010), częściowo rzeczywiście nagrywany w paryskich katakumbach. Dzięki dystrybucji kinowej „Jako w piekle, tak i na Ziemi” pomimo niskiego budżetu trafił do głównego nurtu, a co za tym idzie całkiem sporo zarobił. Jednakże mimo zainteresowania widzów krytycy w większości nie szczędzili negatywnych komentarzy, natomiast ja po skończonym seansie zaczęłam się zastanawiać, dlaczego dystrybutorzy promują tego rodzaju straszaki? Oczywiście wyświetlanie w kinach tak zwanych horrorów kręconych z ręki mnie nie dziwi, ponieważ obecnie panuje moda na taką stylistykę, ale istnieje parę lepszych obrazów verite, które nie mogą liczyć na taką promocję, jak „Jako w piekle, tak i na Ziemi”. Nie wspominając już o znakomitych standardowo realizowanych filmach grozy, jak na przykład „The Canal”. Wniosek nasuwa się jeden – chociaż obecnie horrory przeżywają mocny spadek formy mimo wszystko nadal można natrafić na jakąś perełkę, ale rzadko w kinie głównego nurtu, bo z jakiegoś nieznanego mi powodu dystrybutorzy optują przede wszystkim za takimi oto gniotami.

Akcja filmu rozgrywa się w paryskich katakumbach, co nie jest w horrorze żadnym novum, bowiem wystarczy sobie przypomnieć „Katakumby” z 2007 roku. Jednakże w przeciwieństwie do tamtej produkcji „Jako w piekle, tak i na Ziemi” nie potrafił nawet w ułamku wykorzystać tak klaustrofobicznej scenerii. Chociaż niemalże cały seans, poza końcówką, opiera się na rozwleczonym do granic możliwości krążeniu grupki ciekawskich badaczy i przewodnika po mrocznych korytarzach w podziemiu ani przez chwilę nie miałam okazji odczuć przytłaczającej ciasnoty, która powinna automatycznie wynikać z miejsca akcji. Klimat zaprzepaściła głównie realizacja – chaotyczne kręcenie z ręki i przesadzone sztuczne oświetlenie. Moim zdaniem mocne latarki protagonistów z delikatną asystą oświetleniowców w zupełności by wystarczyły, ale twórców niestety podkusiło, aby posiłkować się mocnymi reflektorami, które dawały mi wgląd również w korytarze leżące z dala od bohaterów, co znacząco obniżało realizm. Na domiar złego sceny, które zauważalnie dążyły do wywołania w widzach klaustrofobii, jak na przykład moment, w którym Benji utknął w stercie kości, przez wzgląd na irytujące kąty nachylenia kamery praktycznie blokowały jakiekolwiek wrażenie duszności (Dowdle powinien przestudiować „Zejście”, żeby zobaczyć, jak to się robi). Pomimo mocno statecznej lwiej części projekcji twórcy, co jakiś czas próbowali urozmaicić seans jump scenami, ale niestety bez rezultatu. Bez żadnych problemów przewidywałam momenty, w których za chwilę coś, skądś wyskoczy i wyłączając końcowe materializacje demonów wizualnie nic nie zrobiło na mnie wrażenia. W końcu przez dłuższą część seansu jump scenki koncentrują się głównie na opętanym, ale nieucharakteryzowanym chłopaku. Nawet krwawe sceny, zauważalnie stanowiące ostatnią deskę ratunku filmowców, nie zdały egzaminu. Ujęcie, w trakcie którego mężczyzna uderza głową kobiety o ziemię jest należycie brutalne, ale już chwilę później kamera skierowuje się na jej okaleczoną twarz, z której spływa rażąco sztuczna posoka. Z pozostałym gore, jest tak samo – twórcy najzwyczajniej w świecie zapomnieli, jaką barwę i konsystencję ma krew.

Nad ponad godziną seansu nie ma co się dłużej rozwodzić, bo poza poszukiwaniem kamienia filozoficznego i kilkoma przewidywalnymi jump scnenami praktycznie nic ciekawego się nie dzieje. Chyba, że ktoś lubi chaotyczne wędrówki protagonistów w podziemiach, bez towarzystwa jakiegoś mroczniejszego, czy klaustrofobicznego klimatu. W każdym razie na właściwą akcję trzeba czekać, aż do ostatnich minut projekcji, które choć miejscami są aż nazbyt przesadzone, żeby nie rzec efekciarskie kilkoma ujęciami odrobinę wybijają z letargu. Dosyć pomysłowy jest moment zakopania całego ciała chłopaka, poza nogami przez demona bądź diabła oraz kąpiel Scarlett w szybie pełnym krwi (co prawda dalej sztucznej, ale z przymknięciem oczu całkiem znośnej). Ciekawy jest też zabieg odwrócenia góry i dołu – aby wydostać się spod ziemi nasi protagoniści muszą schodzić w dół. Natomiast jedną z najbardziej irytujących scen w końcówce jest „przypływ mocy” u Scarlett – nieustraszona dziewczyna, niczym Rambo jednym ciosem powala demona i błyskawicznie wspina się po linie… Kolejnym nieprzemyślanym elementem jest finał, który aż prosił się o zasygnalizowanie dwojakiej interpretacji, z czego Dowdle nie skorzystał oferując nam standardowy epilog z trywialnym przesłaniem. Z obsady absolutnie nikt nie wyróżnia się choćby minimalnym profesjonalizmem, łącznie z odtwórczynią głównej bohaterki, Perdity Weeks. Zresztą biorąc pod uwagę fakt, że cały ten film nade wszystko wywołuje wrażenie nieumiejętnie spożytkowanej taniości nie ma co się dziwić, że aktorzy są wyjałowieni z wszelkich uczuć. 

Gdybym powiedziała, że seans „Jako w piekle, tak i na Ziemi” nie tyle obejrzałam, co przemęczyłam byłoby to sporym niedomówieniem. Tutaj nawet nie chodzi o niski budżet, bo widziałam całe mnóstwo amatorskich horrorów, którym niniejsza produkcja może, co najwyżej buty czyścić. Problem tego filmu tkwi raczej w nieumiejętnej ewokacji grozy – niemożności stworzenia odpowiednio klaustrofobicznego klimatu, zaskakiwania jump scenami i tą aż nazbyt rozproszoną pracą kamery. Sam pomysł na scenariusz był całkiem ciekawy, ale owe innowacyjne podejście do horroru satanistycznego pojawia się tak późno, że nie byłam w stanie oprzeć się senności.