„Bez litości 3” (2015)

Ofiara zbiorowego gwałtu, Jennifer Hills, po zemście dokonanej na swoich oprawcach próbuje wrócić do normalnego życia. Zmienia personalia i teraz przedstawia się, jako Angela. Znajduje pracę, ale wciąż nie może otrząsnąć się z traumy. Dołącza więc do grupy wsparcia, gdzie już pierwszego wieczora nawiązuje znajomość z przebojową Marlą. Kobieta wychodzi z założenia, że niemalże wszyscy mężczyźni krzywdzą kobiety, dlatego należy okrutnie ich traktować, szczególnie tych, którzy rzeczywiście mają coś na sumieniu. Przyjaźń z Marlą sprawia, że Angela wyzbywa się lęku i przestaje dystansować się od ludzi. Tym większym ciosem jest dla niej wiadomość o morderstwie kobiety i niemożności postawienia sprawcy przed wymiarem sprawiedliwości. Jennifer Hills ponownie decyduje się wziąć sprawy we własne ręce.

Remake „Pluję na twój grób” z 1978 roku i sequel odświeżonej wersji to jak dotąd najpopularniejsze horrory w reżyserskim dorobku Stevena R. Monroe’a. Pomimo tego, artysta nie podjął się pracy nad trzecią odsłoną – jego miejsce zajął R.D. Braunstein, twórca „Przerwy w podróży” i „100 stopni poniżej zera”. Natomiast scenariusz spisał Daniel Gilboy, jeden z producentów „Bez litości” i „Bez litości 2”. Już pierwsze informacje o pracy nad trzecią odsłoną znanego tytułu spod znaku rape and revenge wywołały obawy, co poniektórych wielbicieli gatunku. Wiele osób opowiadało się za zaprzestaniem dokręcania kolejnych części, bo pierwowzór i remake całkowicie wyczerpały ten temat. W mojej ocenie tę tezę dobitnie udowodniła powielająca schemat kontynuacja „Bez litości”, ale w przeciwieństwie do ludzi, którzy niechętnie przyjęli wieść o powstaniu trzeciej odsłony, miałam wszelkie powody sądzić, że scenariusz Gilboy’a wyrwie się z ram konwencji. Abstrahując już od szczątkowego opisu fabuły krążącego w Sieci, nadzieję wzbudziła we mnie wieść o powrocie odtwórczyni głównej roli w remake’u „Pluję na twój grób”, Sarah Butler i przecieki, że trójka ma kontynuować jej historię, z pominięciem sequela.

„Bez litości 3” można zaklasyfikować zarówno do filmowego thrillera, jak i horroru, bo choć Braunstein porywa się na kilka scen gore nie rozciąga ich zanadto w czasie oraz nie szafuje ich liczebnością. Nie zdziwiło mnie to, bo w ostatnich latach coraz częściej dostrzegam w amerykańskich produkcjach szufladkowanych, jako torture porn odżegnywanie się od dosadnych, długich krwawych scen. W „Bez litości 3” naliczyłam dokładnie dwie takie sekwencje – pozostałe sprowadzono do migawek, w dodatku bazujących na sztampowym okaleczaniu ofiar – więc w tym przypadku nie jest jeszcze tak źle, żeby zarzucić twórcom daleko idącą niechęć względem makabry. Inna sprawa, że jedna z takich scen zasadza się na dosyć popularnym motywie pozbawiania mężczyzny penisa, z wykorzystaniem zarówno zębów, jak i ostrego narzędzia. Nihil novi, ale przynajmniej efekty specjalne porażają realizmem. Nieco lepiej sprawa przedstawia się z drugą dłuższą sekwencją torture porn, analnym gwałtem z wykorzystaniem rury, dobijanej wielkim młotem – oszczędniej podlaną posoką, ale z całą pewnością bardziej pomysłową i poruszającą wyobraźnię, choć na upartego można znaleźć tutaj pewne podobieństwa do eliminacji jednego z gwałcicieli w remake’u. Ponadto twórcy postawili na fragmentaryczne, szybkie okaleczanie ofiar, z których większość rozgrywa się jedynie w wyobraźni Angeli. Swoją drogą niniejsze fantazje głównej bohaterki manifestowano tak często, że z czasem zaczęło mnie to odrobinę drażnić, tym bardziej, że po pierwszym takim ujęciu domyślenie się, które sytuacje są jedynie jej wyobrażeniami nie nastręczało żadnych problemów.

Nie da się ukryć, że Braunstein i Gilboy byli bardziej zainteresowani psychologiczną warstwą scenariusza niż „dławieniem widzów krwią”, czym szczerze powiedziawszy wybiegli poza schemat poprzednich odsłon, również oryginału. Szczególnie zdumiało mnie, że taki wybieg summa summarum w moim pojęciu miał w sobie sporo atrakcyjności. Konfrontacja z rozchwianą emocjonalnie Angelą, znakomicie wykreowaną przez Sarah Butler, stanowiła dla mnie coś na kształt powiewu świeżości, po monotematycznym sequelu remake’u. Gdybym znowu musiała oglądać brutalny gwałt i krwawą zemstę bez jakichkolwiek rewelacji pomiędzy chyba nawet nie dotrwałabym do końca seansu, bo prawdę powiedziawszy ciasna konwencja rape and revenge zaczęła mnie już męczyć. Gilboy chyba zauważył, że formuła, na jakiej bazowały poprzednie odsłony została już tak wielce wyeksploatowana, że ponowne pójście na łatwiznę i podpięcie się pod znany model niesie ze sobą ryzyko uśpienia, co poniektórych widzów, zaznajomionych z tamtymi filmami. Oczywiście, złoty środek na wybrnięcie z impasu, w jaki wpadł cykl „Bez litości” nie istniał, bo w końcu poprzednie części wygenerowały rzeszę fanów, czekających na uwielbiany model gwałtu i zemsty, ale przynajmniej odłam widzów, do którego po nudnawej dwójce ja zaczęłam przynależeć być może koncepcja Gilboy’a zadowoli w równym stopniu, co mnie. Psychologiczna warstwa scenariusza najsilniej uwidacznia się na przykładzie głównej bohaterki, choć twórcy sporadycznie wyłuszczają również mrożące krew w żyłach historie kilku uczestników terapii grupowej, na którą zaczęła uczęszczać Angela. Rozmowy z jej psychoterapeutką, którymi co jakiś czas przerywano właściwą akcję filmu najpierw malują obraz kobiety wrogo nastawionej do wszystkich osobników płci męskiej, spodziewającej się tylko i wyłącznie ataku z ich strony. Co nie jest niczym dziwnym, czy oburzającym, jeśli weźmie się pod uwagę koszmar, jaki główna bohaterka przeżyła, jakiś czas temu. Inna sprawa, że przez jakiś czas twórcy potwierdzają radykalne poglądy Angeli obrazkami z jej codzienności, w której jest na ulicy nagabywana przez agresywnych, myślących penisami mężczyzn. I już kiedy myślałam, że będę miała do czynienia z niesprawiedliwym, stronniczym przeglądem płci męskiej, czymś na kształt radykalnego feminizmu, scenarzysta przytomnie na przykładzie detektywa z wydziału zabójstw, kolegi Angeli z pracy i znajomego z grupy wsparcia, którego zgwałcona niegdyś córka popełniła samobójstwo, na szczęście rozwiał nieprzyjemne wrażenie jednostronności. Wracając do fabuły „Bez litości 3”, kiedy Angela zaprzyjaźnia się z Marlą, kolejną ofiarą przemocy również uczęszczającą na terapię grupową zaczyna odnajdywać się w towarzystwie. Wyzbywa się lęku przed mężczyznami i przestaje podchodzić do wszystkich zero-jedynkowo, traktując ich jak potencjalnych gwałcicieli. Jednocześnie cierpliwie wsłuchuje się w agresywne monologi Marli, głoszącej, że kobiety same powinny wymierzać sprawiedliwość, boleśnie karać oprawców – osobom znającym remake na usta może w tych momentach cisnąć się pytanie: kogo ona poucza? W każdym razie Angela, pomimo tego, na co niegdyś sama się porwała teraz daje szansę organom ścigania, mając odrobinkę nadziei, że jednak zdołają odpłacić oprawcom za krzywdy ich ofiar, jednocześnie nie widząc nic złego w poturbowaniu i zastraszeniu pedofila. Weryfikuje ten pogląd niedługo po zabójstwie Marli, które zapoczątkowuje proces ponownego wchodzenia głównej bohaterki w skórę samotnej mścicielki, notabene bardziej skutecznej od systemu, który zawiódł tyle okaleczonych na całe życie kobiet i ich rodzin. Ot, system jest niesprawiedliwy, a organa ścigania nieskuteczne, więc jedynym remedium na ten stan rzeczy jest stara, dobra zemsta. Nic nowego w rape and revenge, ale temat wyłuszczono na tyle wyczerpująco i trafnie, że stał się głównym elementem, który zaskarbił sobie moją wzmożoną uwagę. Twórcy poprowadzili warstwę psychologiczną i w pewnym sensie również kryminalną w tak zajmujący sposób, że nie miałam im za złe oszczędności w szafowaniu makabrą. Bardziej dotknęła mnie rezygnacja z lekko przybrudzonego i bardziej złowieszczego klimatu, choć samej pracy kamery żadnych niedostatków zarzucić nie mogę.

Nie wiem, czy zagorzali wielbiciele poprzednich odsłon „Bez litości” przekonają się do świeżego, w kontekście tego konkretnego tytułu, spojrzenia na historię skrzywdzonej kobiety, która tym razem mści się za cierpienia innych. Chyba raczej nie, ale za to istnieje szansa, że osoby zmęczone konwencją poprzednich części docenią formułę twórców trójki i dadzą się porwać tej bardziej psychologicznej, aniżeli krwawej opowieści, w równym stopniu, co ja. W moim odczuciu lepiej niż w pierwowzorze i remake’u nie jest, ale sequel nowej wersji ta odsłona całkowicie przebija, co owszem trudne nie było, ale zawsze mogło być gorzej.