„Nie
nazywaj tego kultem. Sekta NXIVM – niewolnictwo seksualne w elitach
amerykańskiego show-biznesu” (oryg. „Don't Call It a Cult: The
Shocking Story Keith Raniere and the Women of NXIVM”) na polskim
rynku wydawniczym pojawiło się w roku 2022 – edycja w twardej
oprawie przygotowana przez wydawnictwo MOVA w tłumaczeniu Katarzyny
Nowakowskiej, w której nie zabrakło zgromadzonej przez Sarah Berman
kolekcji (czarno-białych) zdjęć: ośmiostronicowy dodatek na samym
końcu publikacji. Autorka przyznała, że tytuł jest dość
bezczelny, podstępny, prowokatorski, ale wbrew pozorom nie kryje się
za nim chęć wybielenia organizacji Keitha Raniere'a. Kiedy szambo
NXIVM (czyt. Neksjum) wreszcie zaczęło się wylewać, Berman
ogarnęła przemożna potrzeba uzyskania satysfakcjonujących
odpowiedzi na pytania „jak i dlaczego?”. Uznała, że najlepszą
metodą na ułożenie tych odrażających puzzli jest dotarcie do
ludzi, którzy obserwowali to od środka. Naocznych świadków i
uczestników wydarzeń, w centrum których twardo stał rzekomo
najmądrzejszy człowiek na świecie. Zgodnie z przewidywaniami, z
ich perspektywy wyglądało to zupełnie inaczej niż na zewnątrz.
Poza wewnętrznym kręgiem Raniere'a, do którego należała jedna z
jej najchętniejszych rozmówczyń, osoba, która sporo jej
rozjaśniła na temat metod stosowanych przez guru samorozwoju. Sarah
Edmondson, aktorka i rekruterka NXIVM, która po odejściu Barbary
Bouchey wskoczyła na jej miejsce – po prawicy niewydarzonego boga
– a potem dołączyła do jej rewolty wymierzonej w tę potężną
firmę, tj. zwykłą sektę. Podczas pierwszego spotkania z Edmondson
Sarah Berman przeżyła pierwszy z wielu momentów „do góry
nogami”, kiedy jej rozmówczyni nie chciała wypowiedzieć przed
kamerą słowa „kult” w odniesieniu do NXIVM. Wielu ekspertów
twierdziło, że ta organizacja posiada wszystkie cechy kultu, a
jedna z jej demaskatorek uparcie odmawiała używania tego
określania. Co, u diabła, się tutaj wyprawia? - mniej więcej taka
myśl z zaskoczenia wzięła, naturalnie niepomiernie zdziwioną,
dziennikarkę śledczą. I wtedy zrozumiała, że kluczem do
rozwiązania zagadki NXIVM jest odrzucenie wszelkich potencjalnych
uprzedzeń. Bardziej identyfikacja z „owieczkami Vanguarda”,
aniżeli patrzenie na nich z góry.
W
swojej pracy na temat maszynki do robienia pieniędzy i prywatnej
jaskini cielesnych rozkoszy amerykańskiego szarlatana Keitha
Raniere'a, Sarah Berman wskazuje liczne podobieństwa do
scjentologii, ruchu religijnego stworzonego przez Lafayette'a Ronalda
Hubbarda. „Najmądrzejszy człowiek na Ziemi” swój rzekomy
altruistyczny program mógł opracować pod natchnieniem Kościoła
Scjentologicznego, tj. z premedytacją wdrożyć parę skutecznych
metod budowania prawdziwego imperium. W świadomości niejednego
współczesnego człowieka sekty funkcjonują jako pułapka na
zbłąkane duszyczki. Nastoletni uciekinierzy, czy po prostu
zbuntowani młodzi ludzie, ale i starsi boleśnie rozczarowani swoim
życiem, szukający jakiejś lepszej alternatywy, wygodniejszego, nie
tak gorącego krzesła od tego, jakie przypadło im w dotychczasowej
egzystencjalnej gonitwie. Marzących o staniu się częścią
bardziej zintegrowanej wspólnoty. Otrzymywać realne wsparcie, a nie
tylko puste słowa, rzucane w przelocie przez innych uczestników
niekończącego się wyścigu szczurów. Mieć mnóstwo czasu na
introspekcje i uważniejsze rozglądanie się wokół siebie. Być
zintegrowanym, jak Keith Raniere. Geniusz, który w swoim wnętrzu
nie ma już czego naprawiać. Dokonał tego, do czego dążą jego
uczniowie. Czysta perfekcja, która wspaniałomyślnie zaprasza
innych na tę świetlaną drogę. Keith Raniere alias Vanguard
stworzył „autostradę do nieba”. Oczywiście płatną. Zwykłych
zjadaczy chleba nie było na to stać, ale nie brakowało takich,
którzy udoskonalali się na kredyt. Zadłużali, żeby wziąć
udział w kursach NXIVM. Rzadko kończyło się na jednym; dbała o
to armia manipulantów rzekomo żyjącego w celibacie Raniere'a.
Zbawca świata nie miał nawet własnego kąta – zrzekł się
wszelkich dóbr materialnych, całkowicie koncentrując się na
sferze duchowej. Taką bajeczkę sprzedawano wszystkim spoza
wewnętrznego kręgu. Tylko garstka nieszczęsnych wybrańców
Vanguarda wiedziała, jak w istocie wyglądał ten „spartański
żywot” ich przywódcy. Legendarna asceza Wielkiego Keitha
Raniere'a, jednego z mimowolnych burzycieli mitów o sektach. Wielu
było naprawdę zdumionych, wręcz zaszokowanych tym, że w XXI wieku
komuś udało się tak omotać tylu ludzi z tak zwanych wyższych
szczebli drabiny społecznej. „Potężni dyrektorzy generalni i
politycy [w enklawie NXIVM] rozpowiadali o swoich pozamałżeńskich
romansach, sekretnym dziecku, na które łożyli finansowo, nie do
końca legalnych transakcjach, rosnącej kolekcji rajów podatkowych
za granicą, a przede wszystkim o obawach, że zostaną złapani i
pociągnięci do odpowiedzialności”. Można powiedzieć,
przekazywali zarządowi NXIVM pętle, na których ten w każdej
chwili mógł ich powiesić. Wręczali swoim „wspaniałym trenerom”
haki na samych siebie. Wierzyli, że to konieczne dla ich duchowego
rozwoju. Zacieśnianie więzi, otwieranie się na rzekomo życzliwych
im ludzi, ale przede wszystkim jeden ze złotych środków
prowadzących do głównego celu, czyli stania się osobą
zintegrowaną.
 |
| (źródło: https://pl-pl.facebook.com/wydawnictwo.mova/) |
Dominus
Obsequious Sororium (DOS), tajna kobieca grupa, którą zza kulis
sterował główny założyciel NXIVM. Wyższy poziom wtajemniczenia.
Siostrzeństwo w środku większej wspólnoty. Cuchnąca gałąź
wyrosła ze zdumiewająco grubego pnia. Przez dziesiątki lat to
diabelskie drzewo - korporacja Keitha Raniere'a - stało twardo
najpierw tylko w Stanach Zjednoczonych, ale z czasem rozrosło się
na sąsiednie kraje. Poza radarem, choć na widoku. W końcu
najciemniej jest pod latarnią. NXIVM nie było pierwszą piramidą
finansową wzniesioną przez Keith Raniere'a. Facet uczył się na
własnych błędach, to trzeba mu przyznać, bo po pierwszym
zderzeniu z tak zwanym wymiarem sprawiedliwości, udoskonalił swój
pomysł na życie. Skonstruował dużo efektywniejszą i jak się
okazało, bezpieczniejszą dla niego, maszynę do robienia pieniędzy.
Raniere zabezpieczył sobie tyły, rekrutując ludzi na eksponowanych
stanowiskach. Według Sarah Berman tak długą żywotność NXIVM w
największej mierze zawdzięcza Sarze i Clare Bronfman, siostrom
wywodzącym się z wpływowej, przedsiębiorczej rodziny. Bez nich
ten szemrany biznes prawdopodobnie upadłby wcześniej, a
przynajmniej tak sądzi autorka „Nie nazywaj tego kultem”. Tak
czy owak, system zawiódł. Nie zdał egzaminu z szybkiego
reagowania. Okazał się podatny na programowanie neurolingwistyczne
Keitha Raniere'a. Dobrze, może trochę przesadziłam, ale faktem
jest, że Keith Raniere przez dekady był praktycznie nietykalny. W
przestrzeni medialnej nie brakowało sygnałów alarmowych, ale widać
nie na tyle głośnych, by skłonić przedstawicieli organów
ścigania do bliższego przyjrzenia się sprawie. Mało tego, sądy
stały się swoistym narzędziem zarządu NXIVM. Nękanie także
poprzez zasypywanie pozwami. Ile z tych spraw skończyło się po
myśli powodów, szczerze mówiąc nie wiem. Aż tak w ten temat się
nie zagłębiałam i, jeśli nic mi nie umknęło, to pani Berman też
nie. To znaczy pokrótce przedstawiła przynajmniej niektóre z tych
bezczelnych skarg, ni mniej, ni więcej jak sekty, ale liczbowego
podsumowania nie zauważyłam. Za to dokładnie omówiła metody
działania Keitha Raniere'a i jego bardziej zaawansowanych uczniów.
Ludzi, których nauczył paru wielce przydatnych sztuczek.
Przydatnych głównie dla niego, ale choć autorka osobiście
jednoznacznie potępia działalność Keitha Raniere'a, to nie
zaprzecza, że jego kursy wielu ludziom przyniosły jakieś korzyści.
To działało... i może to właśnie jest odpowiedź na pytanie
„jak?”. Brał, ale co nieco też dawał. Rzucał kawalątek
marchewki, a potem smagał kijem. Rozwijał i tłamsił. Pobudzał
apetyt na więcej, i jeszcze więcej; do tak naprawdę nieosiągalnej
perfekcji. Mamił obietnicami stanięcia w jednym rzędzie z nim,
absolutnie zintegrowanym nie tyle człowiekiem, ile bóstwem.
Wybitnie skromnym wszechmogącym stworzeniem. Dobrym wujaszkiem,
który zbudował sobie coś w rodzaju tajnego haremu. Pan i jego
niewolnice. Rzecz jasna, nie wszystkim podobało się to, że muszą
dzielić się nim z innymi, że nie są tymi jedynymi, ale łebski
erotoman przekonywał, że to bardziej służy im niż jemu.
Integracja duszy poprzez seks. Wyłącznie z nim. Jak to się miało
do wizerunku, jaki dla siebie stworzył? Nieuprzywilejowanego, a
właściwie jeszcze więcej wymagającego od siebie, aniżeli swoich
uczniów. Króla bez tronu. Mieszającego się z „pospólstwem”,
z poddanymi, których na pokaz traktował jak przynajmniej równych
sobie. Bracia i siostry połączeni wzniosłą ideą. Sodoma i Gomora
w demokratycznym państwie. Swoim kochankom Vanguard tłumaczył, że
kobiety, w przeciwieństwie do mężczyzn, są stworzeniami
monogamicznymi. Czysta biologia według Keitha Raniere'a, z którą
należy żyć w zgodzie, jeśli dąży się do maksymalnego
spełnienia. Kobiety mają swoją ścieżkę rozwoju, a mężczyźni
swoją, tak w wielkim uproszczeniu można to podsumować. DOS na
pierwszy rzut oka było królestwem kobiet. Tajnym kobiecym
stowarzyszeniem, siostrzeństwem, ale z równymi i równiejszymi.
Wśród tych drugich były aktorki Allison Mack i Nicki Clyne, które
w 2017 roku wzięły ślub (koleżanka Mack z planu serialu
„Tajemnice Smallville” Kristin Kreuk też była związana z
NXIVM, ale nie z DOS; tak jak ich przyjaciel Mark Hildreth, też
aktor). Dominy przytwierdzone do niewidzialnych dla postronnych
obserwatorów sznurków, za które pociągał Keith Raniere. Władca
marionetek. „Nie nazywaj tego kultem” to dość wyczerpujące
studium tego charyzmatycznego człowieka i jego wyznawców, czy jak
kto woli mniej i bardziej wiernych uczniów. O praniu mózgów,
ofiarach i zarazem oprawcach (nie dotyczy wszystkich zrekrutowanych
do NXIVM; w sumie zaryzykuję stwierdzenie, że to mniejszość).
Potworne historie kobiet (też mężczyzn nękanych przez wewnętrzny
krąg Vanguarda), które oddały swoje dusze i ciała czarującemu
gościowi z białą szarfą na szyi. Głodzonych, wykorzystywanych
seksualnie, poniżanych, bitych, piętnowanych. Szczególnie
poruszyła mnie opowieść o dwóch siostrach z Meksyku. Cały
niniejszy reportaż jest napisany z uczuciem (niesucho), ale
odniosłam wrażenie, że autorka najmniej hamowała się (emocje
wykipiały) w ciasnym pokoju, do którego wtrącono jedną z sióstr
i pochylając się nad tą, która wpadła w lubieżne łapska Keitha
Raniere'a, gdy miała zaledwie piętnaście lat.
Współczesna
kraina rozpusty pod płaszczykiem działalności na rzecz ludzkiego
rozwoju. Hedonizm kryjący się za wzniosłymi hasłami. Dekadencja
udająca wyższą moralność. Bagno w hipnotycznej ramce. Raj, który
okazał się piekłem. „Nie nazywaj tego kultem. Sekta NXIVM –
niewolnictwo seksualne w elitach amerykańskiego show-biznesu”
Sarah Berman, kanadyjskiej dziennikarki śledczej debiutującej na
scenie wydawniczej, to w mojej ocenie kolejna godna uwagi propozycja
dla fanów true crime stories. Wyczerpujący reportaż o
imperium Keitha Raniere'a, niezwykle przebiegłego przestępcy
seksualnego, któremu sam Jim Jones zapewne zgotowałby owacje na
stojąco. Dobra lekcja na temat kultów, ale przede wszystkim kolejna
depresyjna karta z historii najnowszej.
Za
książkę bardzo dziękuję wydawnictwu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz