Psycholog i zarazem detektyw waszyngtońskiej policji, Alex Cross, dowiaduje
się, że jego studiująca w Durham w Karolinie Północnej siostrzenica zaginęła
przed czterema dniami. Mężczyzna postanawia pomóc tamtejszej policji w
poszukiwaniu dziewczyny, ale po przyjeździe do Durham dowiaduje się, że jego
siostrzenica nie jest jedyną zaginioną. W mieście grasuje seryjny morderca,
nazywający siebie Casanovą, który przetrzymuje kilka młodych, silnych kobiet
wbrew ich woli, a po kilku dniach niewoli zabija je. Alex staje do nierównej
walki z nieuchwytnym mordercą. Śledztwo nieoczekiwanie posuwa do przodu
niedoszła ofiara Casanovy, lekarka Kate McTiernan.
Kryminalna seria książek Jamesa Pattersona z detektywem-psychologiem Alexem
Crossem zyskała ogromną popularność. Nic więc dziwnego, że na fali tej
poczytności reżyser, Gary Fleder, zdecydował się na adaptację jednej z książek
Pattersona, powierzając główną rolę znakomitemu Morganowi Freemanowi. Sukces „Kolekcjonera”
zaowocował dalszymi filmowymi przygodami Alexa Crossa – w 2001 roku Freeman
ponownie wcielił się w tę rolę w produkcji pt. „W sieci pająka”, a w 2012 roku
w kinach zagościła trzecia kinowa część przygód tego bohatera, ale już bez
Freemana. Choć „Kolekcjoner” w 1997 roku cieszył się ogromną popularnością
wśród widzów, krytyków w przeważającej większości nie zadowolił. Zarzucano mu hollywoodzką
otoczkę i za dużo zwrotów akcji, ale równocześnie chwalono filmowy duet Morgana
Freemana i Ashley Judd, którą za rolę Kate McTiernan nominowano do Złotego
Satelity.
Thrillery z lat 90-tych kocham przede wszystkim za ich mroczny klimat,
który w „Kolekcjonerze” utrzymuje się przez cały czas (nawet w trakcie ujęć w
środku dnia), głównie za sprawą ciemnych zdjęć, ale nastrojowa ścieżka
dźwiękowa też odegrała tutaj niemałą rolę. Podczas monologu Casanovy w czołówce
filmu pokrótce poznajemy jego spaczoną psychikę – patologiczne pragnienie
rozkochiwania w sobie za wszelką cenę młodych, niezależnych kobiet. W swoim
zadufaniu mężczyzna jest przekonany o własnej seksualnej wyjątkowości, którą w
jego przekonaniu nagradza wybrane kobiety. Później dowiadujemy się, że Casanova
porywa piękne dziewczyny, po czym przez kilka dni więzi je w zawilgoconej
piwnicy w środku lasu, próbując je sobie podporządkować. Aplikuje im
paraliżujące mięśnie lekarstwa, wielokrotnie je gwałci, ale stara się nie
przesadzać z przemocą fizyczną (poza wymuszonymi stosunkami seksualnymi),
ufając, że kupi dziewczyny siłą swojej perswazji. Nieskore do podporządkowania
się jego woli jednostki zabiera na kilkukilometrowy spacer przez las,
zakończony przykuciem ich do drzewa i pozostawieniem na pewną, jakże okrutną
śmierć z wycieńczenia i odwodnienia. I tutaj należy odnotować jedyny w moim
mniemaniu mankament filmu. Gary Fleder dążył do zastąpienia wszelkiej dosłownej
makabry mrocznym klimatem grozy, co akurat w tymże obrazie zdało egzamin. Ale
przez wzgląd na to, że od czasu pojawienia się Alexa Crossa w Durham Casanova pozbył
się jedynie jednej kobiety produkcja dużo straciła na suspensie. Nie mówię, że
twórcy powinni pokazywać nam jakieś makabryczne szczegóły zbrodniczej
działalności Casanovy, ale większa częstotliwość nawet bezkrwawych mordów
podniosłaby nieco napięcie, wymusiłaby na widzach żarliwsze dopingowanie Crossowi
w jego powolnym dochodzeniu.
Samo dochodzenie natomiast, ani przez chwilę nie nudzi. Szczególnego
rozpędu akcja nabiera z chwilą porwania lekarki, Kate McTiernan (Ashley Judd w
ogóle jest bardzo dobrą aktorką, ale w tej roli przeszła samą siebie), której
udaje się wymknąć z rąk Casanovy. Od tego momentu poprzysięga zemstę na swoim
oprawcy. Dołącza do Crossa i tym samym Fleder prezentuje nam jeden z
najlepszych w moim odczuciu thrillerowych duetów w historii amerykańskiej
kinematografii. Freeman i Judd tak znakomicie się dopełniają, że chwilami, aż ciężko
oderwać od nich wzrok, w czym oprócz ich profesjonalnego aktorstwa niemałą rolę
odegrały przemyślane dialogi, rozpisane przez Davida Klassa. Jak zauważyli już
krytycy śledztwo policji obfituje też w multum zwrotów akcji. Podejrzani „zmieniają
się, jak rękawiczki”, aby z czasem zaserwować widzom podwójną bombę. Jedną
twórcy sygnalizują już nieco wcześniej, co pozbawia ją większego elementu
zaskoczenia, ale drugiej, pokazanej dopiero w finale nie udało mi się przewidzieć.
Nic dziwnego, bo „Kolekcjonera” należy oglądać naprawdę uważnie, zwracając
baczną uwagę na pozornie nieistotne szczególiki i zachowanie bohaterów, ażeby
przedwcześnie rozszyfrować całą intrygę. Ja zwyczajnie dałam się zwieść
znakomitym kreacjom Freemana i Judd oraz mrocznej atmosferze, co pewnie było
celowym mylącym zabiegiem twórców filmu.
Myślę, że w filmowym „Kolekcjonerze” mają szansę rozmiłować się nawet
wielbiciele literackiej serii o Alexie Crossie, co zważywszy na zazwyczaj
niezadowalający ogólny poziom adaptacji książek jest sporą pochwałą. A osoby
nieznające prozy Jamesa Pattersona, lubujący się w filmowych thrillerach o
seryjnych mordercach, mało brutalnych, ale za to nieziemsko klimatycznych
zapewne od pierwszych minut seansu doceniają wyczucie gatunku Gary’ego Fledera
i rzecz jasna niezapomniane kreacje Morgana Freemana i Ashley Judd. „Kolekcjoner”
to w moim mniemaniu jeden z najlepszych dreszczowców lat 90-tych, co prawda
niemogący konkurować z takimi arcydziełami, jak „Milczenie owiec”, czy „Siedem”,
ale i tak dostarczający sporego ładunku elektryzującej rozrywki.
