„Humanitarna wampirzyca poszukuje osób chcących popełnić samobójstwo” (2023)

 

Sasha, niespełna siedemdziesięcioletnia wampirzyca o wyglądzie nastolatki, pozostaje na utrzymaniu rodziców ze względu na niespotykanie wysoko rozwiniętą w jej gatunku empatię, która hamuje wzrost kłów. Ojciec nie wywiera na nią presji, ale jego partnerka, główna żywicielka rodziny, od dawna stara się go przekonać do wdrożenia bardziej drastycznych metod wychowawczych. Kobieta boi się o przyszłość niezaradnej córki, a po znalezieniu w jej pokoju potencjalnie zabójczego towaru, zdobyciu dowodu na czarne myśli rozczarowującej latorośli, wreszcie zyskuje poparcie męża. W przełamaniu niechęci Sashy do zabijania istot ludzkich ma pomóc jej przykładnie drapieżna kuzynka Denise, niezależna wampirzyca, u której kłopotliwie wrażliwa krwiopijczyni ma mieszkać do czasu wykształcenia w sobie morderczego instynktu. Odciętą od zapasów rodziców empatyczną wampirzycę przed śmiercią głodową może uchronić nastoletni Paul, od dłuższego czasu nękany przez rówieśników, zmagający się z bólem samotności nowy znajomy Sashy deklarujący pełną gotowość do odejścia z tego świata, do oddania swego znienawidzonego życia nocnemu stworzeniu, któremu trudno uwierzyć, że nie wszyscy przedstawiciele gatunku ludzkiego kurczowo trzymają się ziemskiej egzystencji. Głodującej wampirzycy niepomiernie zdumionej istnieniem osób marzących o śmieci.

Plakat filmu. „Vampire humaniste cherche suicidaire consentant” 2023, Art et essai

Obsypany nagrodami na festiwalach filmowych pełnometrażowy debiut reżyserski Ariane Louis-Seize, pochodzącej z kanadyjskiej prowincji Quebec twórczyni między innymi nominowanego do Canadian Screen Award w kategorii „najlepszy dramatyczny film krótkometrażowy” obrazu z 2016 roku pod tytułem „Wild Skin” (fr. „La peau sauvage) oraz nominowanego do Iris Prize w kategorii „najlepszy film krótkometrażowy” utworu „Les Petites Vagues” (2019). Metaforyczny komediodramat w stylistyce dark fantasy, alegoryczna opowieść wampiryczna, zrealizowana za mniej więcej cztery miliony dolarów kanadyjskich. Scenariusz „Humanitarna wampirzyca poszukuje osób chcących popełnić samobójstwo” (oryg. „Vampire humaniste cherche suicidaire consentant”, międzynarodowy: „Humanist Vampire Seeking Consenting Suicidal Person”) jest lockdownowym dziełem (napisany podczas pandemii COVID-19) Ariane Louis-Seize i również niedoświadczonej w długim metrażu Christine Doyon. Dodatkową inspirację (poza realnymi problemami nastolatków), także na etapie produkcji i postprodukcji, czerpano choćby z takich pozycji, jak „Mięso” Julii Ducournau, „O dziewczynie, która wraca nocą sama do domu” Any Lily Amirpour, „Tylko kochankowie przeżyją” Jima Jarmuscha, „Juno” Jasona Reitmana oraz „Mała miss” Jonathana Daytona i Valerie Faris. Film nakręcono jesienią 2022 roku w Montrealu, a światowa premiera odbyła się w pierwszym tygodniu września 2023 na Festiwalu Filmowym w Wenecji (nagroda dla Ariane Louis-Seize za najlepszą reżyserię; Giornate degli autori, niezależna sekcja tego prestiżowego wydarzenia filmowego). W pierwszej połowie października 2023 roku obraz trafił do wybranych kanadyjskich kin, a w drugiej pokazał się w Polsce, na Splat!FilmFest – International Fantastic Film Festival (Nagroda Publiczności w kategorii „najlepszy reżyser filmu pełnometrażowego”). Regularna dystrybucja (Aurora Films) kinowa na terenie Polski ruszyła dopiero w lipcu 2024 roku.

Poważne rozterki (nie)młodej wampirzycy. Anomalia genetyczna albo zespół stresu pourazowego, zakorzeniona w dzieciństwie awersja do zabijania, zaburzenie instynktu samozachowawczego, upośledzenie imperatywu przetrwania. Nietrafiony prezent urodzinowy dla małej iskierki Auréliena i Georgette, szanowanych członków wampirzej społeczności ukrywającej się na widoku (żyją wśród ludzi nieświadomych ich prawdziwej natury i stanowiących ich główne, jeśli nie jedyne źródło pożywienia) – coś w rodzaju państwa w państwie – w postaci „niejadalnego klauna”. W traumatycznym (dla Sashy) prologu „Humanitarna wampirzyca poszukuje osób chcących popełnić samobójstwo” Ariane Louis-Seize w roli tytułowej wystąpiła wielce obiecująca aktorka, Lilas-Rose Cantin, ale zdesperowaną krwiopijczynię bliżej poznamy „w skórze” Sary Montpetit (doskonałe wcielenie Objawienia Roku 2021: Prix Iris za występ w „Marii Chapdelaine” Sébastiena Pilote'a), lata po niechcący zepsutym przyjęciu urodzinowym, które mogło odegrać kluczową rolę w jej rozwoju. Dezintegracja funkcjonowania w sferze społecznej i emocjonalnej, całkowite uzależnienie od rodziców, którzy przecież wiecznie żyć nie będą. Wampiry Ariane Louis-Seize i Christine Doyon wprawdzie starzeją się dużo wolniej od ludzi, ale to nie tak, że przemijalność się ich nie ima. Wbrew obiegowym opiniom (najbardziej rozpowszechniony w kulturze masowej wizerunek wampira) „Dzieci Draculi” też są istotami śmiertelnymi, też umierają ze starości. Tak, mają alergię na krzyże i inne symbole religijne – w tej kwestii popkultura nie kłamie – a i światło słoneczne może być dla nich zabójcze. Na pewno w błyskawicznym tempie wysusza skórę istot z konieczności żywiących się wyłącznie krwią. Pokarm ludzi dla nich jest jak toksyna botulinowa dla człowieka, a wziąwszy pod uwagę rosnącą desperację poszczącej wampirzycy, łatwo dojść do wniosku, że podobnie działa na nich krew zwierzęca. Chyba że empatia Sashy rozciąga się na wszystkie żywe źródła pożywienia (ale zawsze można kupić), co w wątpliwość podaje panika jej bliskich. A przynajmniej narastający lęk matki, najskuteczniejszej łowczyni w rodzinnym domu „nastoletniej seniorki” dla jej własnego dobra wygnanej do niepatyczkującej się starszej kuzynki. Denise (absorbująca kreacja Noémie O'Farrell) jest osobą całkowicie niezależną, doskonale - z wampirzej perspektywy - radzącą sobie w pojedynkę, ale też zaangażowaną w życie rodzinne i społeczne - skonsolidowana wspólnota dwunożnych pijawek – niebojącą się wyzwań i niekierującą się odruchami sumienia. Zakładając, że takowe posiada? Właścicielka tajnej rzeźni, pełniącej także funkcję mieszkania – przestronne i dziwnie przytulne lokum (nie)starej panny – mimo wszystko nie wydawała mi się wyzuta z miłosierdzia, moralności, nieludzkiej przyzwoitości. Głodzenie krewnej najwyższym wyrazem miłości? Na pewno w przekonaniu między innymi Denise i Georgette cel uświęcający środki. Stan wyższej konieczności w stowarzyszeniu długowiecznych.

Plakat filmu. „Vampire humaniste cherche suicidaire consentant” 2023, Art et essai

Ciężka problematyka w łagodny i całkiem pomysłowy sposób podana. Ponura opowieść egzystencjalna lekko doprawiona czarnym humorem. Celowe rozpraszanie depresyjnej mgły, rozrzedzanie przygnębiającej atmosfery subtelnymi dowcipami. Poczucie humoru orężem w walce z demonami życia. Wrażliwość na komizm uśmierzająca ból istnienia (nawet despotyczny belfer może dawać powody do śmiechu), ale czy w takim stopniu jak zaufane towarzystwo? Scenarzystki „Humanitarna wampirzyca poszukuje osób chcących popełnić samobójstwo” budując postać Paula (bezbłędna kreacja Félixa-Antoine'a Bénarda) miały na uwadze pojęcie neuroróżnorodności (ang. neurodiversity), szczególnie skupiając się na jego odmiennym (teoretyczna mniejszość populacji ludzkiej) postrzeganiu śmierci. Dwa cudowne(?) zbiegi okoliczności w życiu Sashy i Paula – jakby sam Wszechświat chciał, żeby się odnaleźli – skrzyżowania ścieżek „bezzębnej” wampirzycy i niedoszłego samobójcy. Zajmujący problem badawczy, fascynujący okaz przypadkiem odkryty przez uliczną artystkę noszącą się w stylu gotyckim, przedstawicielkę gatunku zagrożonego wyginięciem (postępujący zanik empatii), od niemal siedmiu dekad żyjącej na garnuszku rodziców. Nieprzystosowana wampirzyca kochająca życie i nieprzystosowany człowiek nienawidzący życia. Pragnienie śmierci licealisty feromonem na humanitarne Dziecko Nocy. Początek niekoniecznie długiej przyjaźni. Wbrew pozorom największe marzenie chłopaka może nie mieć nic wspólnego z jego krzywdzicielami. Tęskne wypatrywanie damy z kosą nie musi być efektem okrutnej działalności jego „kolegów” i „koleżanek”. Tak czy inaczej, nieszczęśliwy młody człowiek, wychowywany przez niewątpliwie kochającą samotną matkę – może i rzadko bywającą w domu, bo ciężko pracującą na utrzymanie ich obojga, ale chłopak wie, że zawsze może na nią liczyć. Jak wtedy, gdy próbowano zrobić z niego psychopatę sadystycznego, a przynajmniej jednostkę czerpiącą przyjemność ze znęcania się nad zwierzętami; wmówić jego rodzicielce, że podjęta przez niego interwencja w szkolnej sali gimnastycznej, zażegnanie małego kryzysu z nieproszonym gościem to oznaka poważnych zaburzeń osobowości. Klasyczne polityczne odwracanie kota ogonem, odciąganie uwagi od faktycznych winowajców, zdumiewająco skuteczne także w czasach współczesnych. Typowy kozioł ofiarny szkolnych pedagogów - chłopiec do bicia dla uczniów i uczennic, którego pracownicy oświaty zawsze mogą (bo kto im zabroni?) wykorzystać do wybielenia siebie. Analityczny umysł Sashy potrzebuje czasu na przyswojenie nowych informacji na temat Homo sapiens, nieświadomie dostarczonych jej przez udręczonego nastolatka. „Humanitarna wampirzyca poszukuje osób chcących popełnić samobójstwo” Ariane Louis-Seize jest więc nie tylko opowieścią o niewydumanych trudach tego okresu w życiu człowieka (i wampira), który choćby przez Grady'ego Hendrixa został przyrównany do stanu demonicznego opętania – a żeby jeszcze bardziej namieszać, dodam, że czołowa relacja w omawianym eksperymencie gatunkowym przywiodła mi na myśl „Wiecznie żywego” Jonathana Levine'a, zombie movie na kanwie powieści Isaaca Mariona – ale także o naturalnych barierach w komunikacji interpersonalnej, pokonywanie których leży w interesie nas wszystkich. Sama tolerancja prawdopodobnie nie wystarczy, w rozwoju cywilizacji i samego człowieka prędzej czy później niezbędna może się okazać umiejętność patrzenia na świat również „cudzymi oczami”, nie wyłączając bliźnich z różnych powodów (i bez powodu) życzących sobie śmierci. Bardziej zaawansowana etyka w dobie różnorodności. Opasły traktat socjologiczno-psychologiczny, wyczerpująca analiza współczesnego świata pod płaszczykiem płytkiej komedii romantycznej. Ciekawy autosabotaż;) Skłaniająca do refleksji pozycja, której według mnie nie zaszkodziłyby jakieś ostrzejsze akcenty. Mocne akordy w tej słodko-gorzkiej balladzie o kapryśnym życiu.

Uwaga, uwaga: „Humanitarna wampirzyca poszukuje osób chcących popełnić samobójstwo”. Realizm magiczny uznanej reżyserki filmów krótkometrażowych, festiwalowe objawienie przewrotnie wpisane w mitologię wampiryczną. Zmysłowa, ale jeśli o mnie chodzi niezniewalająca, opowieść o niezwykłej przyjaźni nieśmiało rozkwitającej w okresie dojrzewania, o poszukiwaniu własnej tożsamości, skomplikowanych relacjach rodzinnych, różnicach w postrzeganiu życia i śmierci, niemodnej empatii, brutalizacji zachowań nieletnich przy aktywnym udziale i biernym przyzwoleniu dorosłych. Agresja nabyta i uwarunkowana genetycznie. Niebrzydka kanadyjska mozaika gatunków filmowych. Goth style Ariane Louis-Seize.