„Grave Encounters” (2011)

Recenzja na życzenie

Ekipa telewizyjna, zajmująca się „polowaniem” na zjawiska nadprzyrodzone pod okiem kamer postanawia wyeksplorować opuszczony szpital psychiatryczny, w którym przed laty prowadzono nieludzkie eksperymenty na pacjentach. Jak zwykle nastawieni sceptycznie młodzi ludzie, po szczelnym zamknięciu się w murach szpitala, nagrywają każdą, niekoniecznie prawdziwą, oznakę nawiedzenia, podobnie jak podczas swoich poprzednich projektów, bawiąc się przy tym przednio. Ta sielanka skończy się jednak, gdy przyjdzie pora wyjścia z budynku, który nie tylko uwięzi ich w swoim wnętrzu, ale również zmaterializuje przed ich oczami swoich przerażających mieszkańców.

Na temat „Grave Encounters” powiedziano już wszystko – czemu nie należy się zbytnio dziwić, zważywszy na ogromną rzeszę oddanych fanów, których film w krótkim czasie pozyskał. Utrzymana w modnej ostatnimi czasy w kinie grozy konwencji verite niskobudżetowa ghost story reżyserów, ukrywających się pod nazwą „The Vicious Brothers” była swego rodzaju fenomenem, co zważywszy na jej upartą schematyczność tym bardziej zaskakuje. Jako, że należę do tej grupy widzów, która ma poważne problemy z zaakceptowaniem „kręcenia z ręki” (które zamiast potęgować u mnie poczucie realizmu, co ma miejsce w przypadku innych widzów i jest nadrzędnym powodem powstawania takowych obrazów jedynie mnie rozprasza) ponad dwa lata zbierałam się do seansu. Teraz, z lekkim zażenowaniem, muszę przyznać, że mocno przesadzałam ze swoim tylko w połowie uzasadnionym sceptycyzmem, ponieważ w porównaniu z innymi horrorami verite „Grave Encounters” ogląda się całkiem znośnie – no, może poza kilkoma denerwującymi wpadkami.

W prologu usłyszymy oświadczenie, że jakoby będziemy mieć do czynienia z zapisem prawdziwych wydarzeń. Nie wiem, czy ta zawoalowana próba oszukania widzów, z pewnością zaczerpnięta z „Blair Witch Project”, zda egzamin w przypadku sceptycznych XXI-wiecznych odbiorców. No, ale zważywszy na obecną większą odporność ludzi na tzw. „zawieszanie swojej niewiary” podczas seansów filmów grozy, twórcom nie pozostaje nic innego, prócz jawnych kłamstw (przynajmniej w ich mniemaniu). Pierwsze dwadzieścia minut projekcji upływa pod znakiem zapoznawania się z protagonistami – nieustraszonymi łowcami duchów, którzy bezwstydnie oszukują widzów swojego programu, za pośrednictwem sfałszowanych obrazów i dźwięków. Tym razem wkraczają do opuszczonego szpitala psychiatrycznego, którego makabryczna historia mocno przypomina „Dom na Przeklętym Wzgórzu” z 1999 roku, wszak tutaj również mamy szalonego doktorka, przeprowadzającego na chorych umysłowo pacjentach bestialskie eksperymenty, co podobnie, jak we wspomnianym obrazie skończyło się dla niego śmiercią z rąk własnych ofiar. Co więcej pod koniec seansu twórcy odrzucą na bok te drobne, zawoalowane nawiązania do „Domu na Przeklętym Wzgórzu” i zaserwują nam żywcem skopiowaną z niniejszej produkcji scenę, w której duchy lekarza i pielęgniarek pochylają się nad „operowanym” pacjentem. Takich kalek jest tutaj więcej – już sam temat przewodni, skupiający się na eksploracji nawiedzonego budynku i filmowaniu wszystkich niecodziennych wydarzeń nie jest niczym nowym w ghost story, więc poszukiwacze jakiejkolwiek oryginalności powinni trzymać się od tego obrazu z daleka. Dla mnie innowacyjność nigdy nie była najważniejsza w kinie grozy – oczekiwałam przede wszystkim mocnego, duszącego klimatu grozy i dokładnie to otrzymałam. Wszystkie wędrówki naszych „nieustraszonych filmowców” po opuszczonym kompleksie (po obowiązkowym ówczesnym rozdzieleniu się) może nie przerażają, ale przynajmniej utrzymują widza w umiarkowanym napięciu, lekko niepokojąc, szczególnie, jeśli pomyśli się, że przebywa się tam teraz, wespół z bohaterami świadkując niecodziennym wydarzeniom, w całkowitym zamknięciu, lawirując w kółko po ciemnych korytarzach – zamysł twórców z zaburzeniem percepcji, niemożnością odnalezienia wyjścia, które najprawdopodobniej tak po prostu przestało istnieć mocno przypomina „1408”.

Jeśli jakiś widz dał się omamić początkowemu przyrzeczeniu, że właśnie ogląda autentyczny zapis wydarzeń zweryfikuje swoje przekonanie, podczas ingerencji efektów komputerowych, które o dziwo utrzymano na naprawdę wysokim poziomie (może niski budżet nie pozwolił na przesadę, tak często psującą realizm w horrorach). Najbardziej charakterystyczna dla „Grave Encounters” scena z duchem chorej psychicznie dziewczyny, której oczy nagle powiększają się, atak białookiego, zakrwawionego bytu zza światów, zjadanie szczura oraz nagłe wynurzenie się czegoś z wanny pełnej posoki i porwanie jednego z protagonistów, bazują głównie na nieśmiertelnej modzie jump’owej, która niestety jest tak przewidywalna, że nie wyobrażam sobie, aby jakikolwiek widz mimowolnie podskoczył w fotelu z zaskoczenia – już prędzej może liczyć na uczucie niepokoju wywołane drobiazgowym dopracowaniem efektów, potęgując realizm sytuacyjny i w efekcie wywołując swego rodzaju dyskomfort emocjonalny (i o to chodzi w horrorze – jump sceny zaskakują, a taki wizualizm autentycznie niepokoi). Jest też kilka nieudanych, mocno sztucznych efektów komputerowych, ze szczególnym wskazaniem na czarne ręce wychodzące z sufitu, które ostatecznie powinny udowodnić, co naiwniejszym odbiorcom, że nie mają do czynienia z nagraniem prawdziwych wydarzeń, ale ogólny bilans sekwencji straszących jest dodatni – więcej uświadczymy tych naprawdę udanych niż zepsutych, a jedyny mankament polega na tym, że raczej nietrudno przewidzieć, kiedy coś wskoczy w kadr.

Aktorzy i zarazem operatorzy to zgodnie z konwencją verite mało doświadczone w zawodzie persony. Najlepiej spisał się, chyba najbardziej oswojony z kinem Merwin Mondesir. Odtwórca roli głównej, Sean Rogerson, pozostawał lekko w tyle, ale jak na swoje małe obycie z zawodem nie wypadł jeszcze tak tragicznie – w przeciwieństwie do Ashleigh Gryzko, z zerową mimiką i „kwadratową” dykcją.

W „Grave Encounters” kilka elementów niezmiernie mnie irytowało. Przede wszystkim „kręcenie z ręki”, które jak zwykle nie pozwoliło mi całkowicie wczuć się w fabułę i dokładnie obejrzeć wszystkich wizualizacji bytów zza światów – tendencja do upuszczania kamery w ferworze walki przez naszych bohaterów, która w trakcie kluczowych wydarzeń skupiała się głównie na ścianach, dopuszczając do moich uszu jedynie efekty dźwiękowe mocno mnie denerwowała. To samo tyczy się nagłego urywania pełnych akcji wydarzeń i przeskakiwania do momentów przestoju dynamicznego, ale w przeciwieństwie do innych horrorów verite dosyć sporo udało mi się dojrzeć i za to chwała twórcom. Biorąc jednak pod uwagę mocny klimat, scenerię, realistyczne efekty, a nawet pomimo swojej schematyczności, wciągającą fabułę muszę przyznać, że wyszło całkiem nieźle. Nie jest to jakieś arcydzieło, ale ogląda się na tyle przyjemnie, żeby nie mieć poczucia straconego czasu.