Do osób znających „Kobietę w oknie” A.J. Finna: recenzja może
zawierać niepożądane informacje
Nowy
Jork. Anna Fox, psycholog dziecięca zmagająca się z agorafobią,
przez którą nie opuszcza swojego dużego domu - starej kamienicy, w
której oprócz niej mieszka tylko jej lokator, David –
zaprzyjaźnia się z nowymi sąsiadami z naprzeciwka, Jane Russell i
jej piętnastoletnim synem Ethanem. Podejrzliwie patrzy natomiast na
ojca chłopaka i męża Jane, Alistaira. Mężczyzna najwyraźniej ma
obsesję na punkcie kontrolowania bliskich i z pewnością nie byłby
zadowolony, gdyby się dowiedział, że odwiedzają Annę. Kobieta od
dłuższego czasu prowadzi obserwację swoich najbliższych sąsiadów,
o czym wiedzą jej psychiatra i mąż Ed, z którym jest w separacji
i który mieszka w innym mieście z ich ośmioletnią córką Olivią.
Pewnego wieczora Anna przypadkiem zauważa w domu Russellów coś, co
zmusza ją do zawiadomienia policji.
„Interesuje
mnie zacieranie się między subiektywną i obiektywną
rzeczywistością, prawdą i kłamstwem; kłamstwami, które sobie
opowiadamy i tym, jak tworzymy własną rzeczywistość” - tak Joe
Wright, twórca między innymi „Dumy i uprzedzenia” (2005),
„Hanny” (2011) i „Anny Kareniny” (2012), wyjaśnia swoje
zaangażowanie w „operację pod kryptonimem” „Kobieta w oknie”
(oryg. „The Woman in the Window”), zainspirowaną poczytnym
powieściowym thrillerem psychologicznym A.J Finna (pseudonim
artystyczny Daniela Mallory'ego) pod tym samym tytułem. Film ze
stajni 20th Century Studios, który w 2020 roku miał zostać
wpuszczony do kin, ale z powodu obostrzeń tłumaczonych pandemią
COVID-19, premierę odłożono w czasie. Właściwie „Kobieta w
oknie” miała ukazać się już w październiku 2019 roku, ale po
pokazie próbnym uznano, że produkcja wymaga poprawy. Ostatecznie
„Kobieta w oknie” w reżyserii Joego Wrighta i na podstawie
scenariusza Tracy'ego Lettsa „trafiła pod opiekuńcze skrzydła”
Netflixa, który rozpoczął dystrybucję w marcu 2021 roku.
Ekranizacja
czy adaptacja? Wierne, czy swobodne podeście do debiutanckiego
utworu A.J. Finna pod tym samym tytułem? Sporo opuszczono, trochę
pozmieniano, ale teoretycznie wszystkie te zmiany są natury
kosmetycznej. Filmowcy nie pokusili się o własną interpretację,
ogólny kierunek jest taki sam jak w literackim pierwowzorze, więc
skłaniam się ku ekranizacji. Mimo wszystko. Mimo pójścia na
skróty. Opuszczenie wątku Millerów, sprowadzenie dwóch spotkań
Anny z jej nową sąsiadką do jednego, ochłodzenie stosunków
głównej bohaterki z jej lokatorem, pominięcie pewnego spotkania w
kawiarni i wszystkich wątków z fizjoterapeutką Anny (tej postaci
nie ma w ekranowej wersji), czy nawet podmianka interlokutora Anny
pod koniec filmu – to wszystko to przykłady zmian, które w mojej
ocenie nie mają praktycznie żadnego wpływu na tę historię. Ani
korzystnego, ani niekorzystnego. Przypuszczam, że nie chciano po
prostu rzeczy nadmiernie wydłużać – w końcu nie od dziś
wiadomo, że to, co sprawdza się w książce, niekoniecznie zadziała
na ekranie. Pewnie nie wszyscy się ze mną zgodzą (dla niektórych
to też mogą być mniej istotne, albo wręcz nieistotne detale), ale
już pominięcie „pomazanej” kabiny prysznicowej, czy
internetowej przyjaźni Anny ze straszą kobietą, uważam za poważne
niedopatrzenia. Wydaje mi się też, że u Wrighta wszystko jest
bardziej czytelne niż u Finna. Książka moim zdaniem ma większą
zdolność do zaskakiwania odbiorcy niż jej filmowa wersja. A
przecież i literacka odsłona „Kobiety w oknie”, przynajmniej w
moim odbiorze, nie radzi sobie najlepiej z odwodzeniem czytelnika od
prawdy. Na pewno części prawdy. Tym, którzy nie znają jeszcze
historii Anny Fox, fikcyjnej bohaterki zmagającej się z ostrą
postacią agorafobii, doradzałam więc najpierw zabrać się za
książkę. A film... W zasadzie niewiele by mnie ominęło, gdybym
swoją znajomość z tą historią ograniczyła do książki A.J.
Finna. Zaspokoiłam swoją ciekawość – bo byłam ciekawa, jak na
ekranie się to odmaluje – nawet coś tam miłego dla oka
wypatrzyłam, ale też spokojnie mogłam się bez tego obejść.
Takie tam ugrzecznione patrzydło, dla jednych dramat/kryminał, dla
innych (i tu ja się dopiszę) thriller psychologiczny, który prawie
w całości rozgrywa się w dosyć mrocznej kamienicy, kilkupiętrowym
domu w Nowym Jorku prawie w całości zajmowanym przez Annę Fox
(piwnicę wynajmuje mężczyźnie imieniem David). Kobietę, której
zawodowa kariera (psycholog dziecięca) skończyła się jakiś czas
temu. Mniej więcej w tym samym czasie rozpadła się jej rodzina –
mąż Ed wyprowadził się, zabierając ze sobą ich ośmioletnią
córkę Olivię. A ona stała się więźniem we własnym domu
(agorafobia). Z czasem Anna wpadła w alkoholizm, a nudę zaczęła
zabijać podglądaniem, z domu, sąsiadów. Tak, tak, „Okno na
podwórze” Alfreda Hitchcocka (patrz: recenzja książki). Z
powieści wiemy, że Anna jest wielką miłośniczką między innymi
tego mistrza suspensu, ale trudniej wywnioskować to z filmu. Nie
można powiedzieć, że jego twórcy zrezygnowali z pasji Anny do
starych, głównie czarno-białych, produkcji, ale znacząco zawęzili
ten, w gruncie rzeczy, ważny składnik historii A.J. Finna. Czyżby
kierowała nimi chęć ukrycia wpływów, zapożyczeń z innych
dzieł? Poniekąd, bo niektóre cytaty mogą się skojarzyć. Autor
książki dobitniej jednak wskazywał te podobieństwa (poza
„Psychopatą” Jona Amiela, Finn jednak utrzymuje, że te
zbieżności są przypadkowe), nawet w najmniejszym stopniu nie
starał się ich przykryć, bo i po co, skoro ową miłość Anny
można było wykorzystać w budowie intrygi, w jaką wplątuje się
ta kobieta. A przynajmniej tak jej się wydaje...
Nie
jestem fanką Amy Adams, ale muszę przyznać, że całkiem nieźle
odnalazła się na pierwszym planie „Kobiety w oknie” Joego
Wrighta. W obsadzie zobaczymy też między innymi Gary'ego Oldmana,
Julianne Moore i Jennifer Jason Leigh. Również zadowalające
występy, choć siłą rzeczy nie tak zajmujące jak kreacja Adams.
Takie role. W pewnym sensie krążenie po orbicie Anny Fox. Ludzie
otaczający główną bohaterkę oczywiście są tu „po coś”,
też są budowniczymi tej historii, ale jądrem, można powiedzieć
magnesem, który ich wszystkich przyciąga jest Anna. Nie najlepiej
radząca sobie z samotnością, właściwie w głębi duszy łaknąca
towarzystwa, schorowana, nadużywająca alkoholu i nieodpowiedzialnie
przyjmująca leki przepisywane jej przez psychiatrę, o którym Anna
nie ma najlepszego zdania. Uważa, że jest apodyktyczny, że
podchodzi do niej z pozycji pana i władcy, ale mąż Anny, z którym
jest w separacji, i z którym codziennie rozmawia przez telefon,
wątpi w jej osąd. Zresztą nie tylko ten, czemu trudno się dziwić,
zważywszy na tryb życia, jaki prowadzi ta kobieta i leki, jakie
przyjmuje. O alkoholu nie wspominam, bo to pilnie strzeżona
tajemnica Anny. No nie tak pilnie, bo nie czuje potrzeby ukrywania
się przed na przykład Jane Russell. Nową sąsiadką, z którą
szybko się zaprzyjaźnia. Z jej piętnastoletnim synem, Ethanem, też
od razu znajduje nić porozumienia, ale ma problem z jego ojcem
Alistairem. Ma powody sądzić, że człowiek ten tyranizuje swoich
bliskich, że ucieka się do przemocy fizycznej i psychicznej w
swojej obsesji na punkcie kontroli. Annę w domu uwięziła choroba,
a jej nowych przyjaciół niewoli Alistair. Tak czy inaczej stara się
całkowicie ich sobie podporządkować. Chce wiedzieć gdzie chodzą,
z kim się spotykają i oczekuje, że wcześniej, zanim wyjdą z
domu, zawsze będą pytać go o pozwolenie. Ethan i jego matka nie
informują go jednak o swoich kontaktach z Anną Fox. Ale Alistair ma
swoje podejrzenia, a biorąc pod uwagę jego despotyczny charakter,
to nie wróży dobrze ani dla nich, ani dla Anny. Kobiety, która
zobaczy za dużo. Wieczorem, przez okno w swoim domu i domu
Russellów. I przez jakiś czas twardo będzie obstawać przy swoich
racjach, będzie trzymać się swojej wersji wydarzeń, choć nikt
nie będzie chciał jej wierzyć, ale potem... Potem zmieni zdanie.
Wątpliwości, wątpliwości. Cóż to za prymitywna gra? Nie mówię,
że nastawiałam się na jakieś niespodzianki – przyznaję, miałam
cień nadziei na jakąś większą inicjatywę twórców, ale dla
bezpieczeństwa, ażeby się zanadto nie rozczarować, przygotowałam
się na przejście po znanej mi już z książki ścieżce, nazwijmy
to, kryminalno-psychologicznej – ale nawet z całym tym obciążeniem
wynikającym z wcześniejszego spotkania z pierwszym, powieściowych
wydaniem tego tytułu, dałoby się wciągnąć w tego rodzaju
niezagadkową grę. Przynajmniej z umiarkowanym zainteresowaniem
popatrzeć na miotającą się kobietę, która utknęła w dosyć
mrocznym, nawet w miarę klaustrofobicznym, choć obiektywnie, w
rzeczywistości dużym domu (oprawa audiowizualna pozytywna mnie
zaskoczyła, co nie znaczy, że nie można było zrobić tego jeszcze
lepiej, że klimat nie mógłby być bardziej duszny). A tu tak
szybciutko. Taki bardziej sparing niż konkursowy pojedynek z widzem.
Ledwo Anna zaczęła walczyć o swoje przekonania, ledwo otwarły się
jej rozpaczliwe próby przekonywania innych, że nic jej się nie
przywidziało, ani tym bardziej nie zmyśla, ledwo przystąpiła do
przekonywania głównie policjantów, że była świadkiem
faktycznej, niewyimaginowanej zbrodni popełnionej w domu
naprzeciwko, a już zmienia front. Już nabiera pewności, że jednak
się myliła i zaczyna przygotowania do czegoś, co w książce
przedstawiono... bo ja wiem, bardziej subtelnie? Jakby filmowcy
woleli upewnić się, że wszyscy wszystko dobrze zrozumieją. Jakby
powątpiewali w inteligencję widza, obawiali się, że znajdą się
tacy, którzy odczytają to nie tak, jak trzeba. A gdyby odpuścić
sobie tą „sesję nagraniową” w dalszej partii filmu, gdyby
wyrzucić te zbędne tłumaczenia... To i tak pewnie nikt nie miałby
wątpliwości, co nasza bohaterka kombinuje. Tak myślę, ale
absolutnej pewności nie mam i nie tylko co do tego jednego obszaru
scenariusza Tracy'ego Lettsa. Właściwie to pojawiły się już
głosy, że filmowa wersja „Kobiety w oknie” jest „zagmatwana”.
Mało zrozumiała? Obawiam się, że film Jona Wrighta może zostać
tak odebrany przez jakąś cześć widzów, bo to w końcu dość
skrótowe podejście do historii wymyślonej przez człowieka
„ukrywające się” pod pseudonimem A.J. Finn. Znajomość książki
może więc nieco ułatwić odbiór jej ekranowej odsłony. Dzięki
temu na pewno się nie pogubimy, co nie jest jeszcze równoznaczne z
tym, że na pewno nie nadążymy za scenariuszem, jeśli zastosujemy
odwrotną kolejność albo sprowadzimy swoją znajomość z „Kobietą
w oknie” tylko do propozycji Joego Wrighta. Nie na pewno, ale
jakieś tam ryzyko jest.
Książka
bardzo dobra, film przeciętny. Takie moje zdanie na temat kobiet w
oknach. Nie że jakaś prawda objawiona. Jedni wolą to, inni tamto,
wiadomo. A jeszcze inni ani to, ani tamto. Faktem bezspornym jest, że
filmowa „Kobieta w oknie” to szczuplejsza wersja swojej
literackiej odpowiedniczki, swojego pierwowzoru stworzonego przez
A.J. Finna (właściwie Daniela Mallory'ego). Jeśli zaś chodzi o
emocje, to już kwestia indywidualna. Na mnie zdecydowanie lepiej
działała książka i nie tylko dlatego, ze poszła na pierwszy
ogień. Ale skłamałabym, gdybym powiedziała, że jej ekranizację,
czy jak kto woli adaptację w reżyserii Joego Wrighta bardziej
przemęczyłam, niż obejrzałam. Nie było tak źle. Ani dobrze. Tak
średnio na jeża.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz