Tampa
na Florydzie. Vincent Gotto zostaje skazany za zabójstwo swojego
kilkuletniego syna, ale opinia publiczna jest przekonana, że
odpowiada też za śmierć paru innych dzieci. Jego obrońca,
prawniczka z urzędu Jennifer Garrick, jako jedyna nie wierzy, że
jej klient jest seryjnym zabójcą. Zakłada, że Gotto kogoś kryje,
ale nie potrafi wyjaśnić, dlaczego miałby to robić. Jednym z
dowodów w sprawie jest drewniana marionetka wyobrażająca Pinokia,
którą Vincent Gotto swego czasu wystrugał dla syna. Traf chce, że
zabawka trafia w ręce ośmioletniej córki Jennifer, Zoe, która od
rozwodu rodziców uczęszcza na terapię psychologiczną. Dziewczynka
szybko przywiązuje się do Pinokia. Traktuje lalkę jak żywą
istotę, najlepszego przyjaciela, z którym zawsze może porozmawiać
i się pobawić. Zdaje sobie jednak sprawę z tego, że Pinokio bywa
bardzo niegrzeczny. Niebezpieczny. Zoe stara się skłonić go do
zmiany zachowania, ale uparta lalka ani myśli rezygnować ze swojej
krwawej działalności.
„Syndrom
Pinocchia” (oryg. „Pinocchio's Revenge”, znany też jako po
prostu „Pinocchio”) to mieszanka slashera i dreszczowca
psychologicznego w reżyserii i na podstawie scenariusza Kevina
Tenneya, twórcy między innymi „Diabelskiej planszy” (1986),
„Nocy demonów” (1988) i „Zemsty czarownika” (1989). Choć
Tenney był zadowolony z ostatecznego kształtu „Syndromu
Pinocchia”, przyznał, że nigdy nie napisałby tego scenariusza,
gdyby nie dostał na niego zlecenia. Firma Trimark Pictures zażyczyła
sobie czegoś w stylu „Laleczki Chucky” Toma Hollanda i „Karła”
Marka Jonesa, a Tenney uznał, że warto odnieść się też do
„Magii” Richarda Attenborougha. „To prawda, to [„Syndrom
Pinocchcia”] nie Magia, ale
w końcu nie miałem Anthony'ego Hopkinsa, prawda?” - stwierdził w
jednym z wywiadów, dodając jednak, że uważa, iż udało mu się
znaleźć kompromis między wymaganiami dystrybutora i swoimi
ciągotami. Jednego tylko nie może przeboleć – zmiany tytułu
dokonanej przez dystrybutora. Kevin Tenney nazwał ten projekt „The
Pinocchio Syndrome”, ale firma Trimark Pictures przemianowała go
na „Pinocchio's Revenge”. Reżyser i scenarzysta przedmiotowego
obrazu żartuje sobie, że w poprzednim życiu musiał obrazić Walta
Disneya, a zmiana tytułu jego wersji „Pinokia” to jego kara.
Laki,
lalki, straszne lalki. Tym razem padło na Pinokia, niegrzecznego
drewnianego pajacyka stworzonego przez pisarza Carla Collodiego
(powieść dla dzieci, która pierwotnie wychodziła w odcinkach w
latach 1881-1883), ale obecnie bardziej znana w interpretacji stajni
Walta Disneya. „Pinokio” w wydaniu Kevina Tenneya to coś
zupełnie innego. Żadna tam bajka dla (nie)grzecznych dzieci o
pajacyku, który marzył o staniu się prawdziwym chłopcem, tylko
opowieść z dreszczykiem o ośmioletniej dziewczynce, która w swoim
przekonaniu na przyjaciela wybrała sobie zabójcę w postaci
drewnianej marionetki. Moim zdaniem największą siłą „Syndromu
Pinocchia” (dlaczego nie „Syndrom Pinokia”?) jest zabieg, który
Tenney najpewniej podpatrzył w „Magii” Richarda Attenborougha,
przy czym wyraźniej go zaznaczył. Niby wszystko jest oczywiste, ale
po bliższym przyjrzeniu, można zacząć się zastanawiać. Tym
razem widz „zostanie zaprogramowany” na rzecz o morderczej lalce,
nie zaś o mocno zaburzonej ludzkiej istocie, która za swoje
zbrodnie obwinia Bogu ducha winną zabawkę. Czyli poniekąd od „Magii” w
„Laleczkę Chucky” Toma Hollanda. Nowa właścicielka podejrzanej
lalki, ośmioletnia Zoe Garrick, co prawda znalazła się w kręgu
podejrzeń niektórych dorosłych, ale Tenney dba o to, by widz
patrzył na Zoe, jak na Andy'ego Barclaya (Holland wprawdzie dążył do czegoś innego, ale cóż... niezbyt się do tego przyłożył) – kolejną ofiarę
ożywionej lalki. Innymi słowy odbiorca ma twardo opowiadać się po
stronie dziewczynki, ale tylko do czasu. I jego wątpliwości nie
ominą, i on wkrótce zacznie się zastanawiać, czy aby „nie
udzieliło mu się szaleństwo” jedynego dziecka Jennifer Garrick,
przekonująco wykreowanej przez Rosalind Allen, czego niestety nie
mogę już powiedzieć o kreacji małej Brittany Alyse Smith (Zoe).
Wypada jednak wspomnieć, że Kevin Tenney był zachwycony rezultatem
pracy tej ostatniej, z którą swoją drogą zaskakująco, zważywszy
na jej wiek, dobrze mu się współpracowało (prawdziwa
profesjonalistka). Wracając do fabuły. Film otwiera zatrzymanie, na
gorącym uczynku, mężczyzny, który prawdopodobnie pozbawił życia
kilkoro dzieci, w tym swojego rodzonego syna. Z braku dowodów
prokuratura ograniczyła akt oskarżenia do jednego zabójstwa:
zabójstwa jego nieletniego syna. Obronę (z urzędu) tego człowieka
powierzono Jennifer Garrick, która po zbadaniu sprawy nabrała
przekonania, że jej klient z jakiegoś sobie tylko znanego powodu,
próbuje wziąć na siebie winę także za zbrodnie dokonane przez
kogoś innego. Dlaczego to robi? Może dlatego, że jego los i tak
jest już przesądzony, a opowiadanie o zabójczej lalce raczej mu
nie pomoże? Wręcz przeciwnie: ludzie zapamiętają go jako
bredzącego wariata, czego zdecydowanie wolałby uniknąć. Nie ma za
to ochoty przedłużać swojego życia na tym padole. W
przeciwieństwie do Jennifer, nie chce zawalczyć o łagodniejszy
wymiar kary. Woli krzesło elektryczne, bo czuje, że teraz, po
stracie jedynego dziecka, nie ma już po co żyć. Syna, którego
własnoręcznie zabił i nie wygląda na to, aby tego żałował.
Kochał go, ale nie żałuje, że z powodzeniem targnął się na
jego życie... Zastanawiająca rzecz, którą zgłębimy niejako z
perspektywy innej rodziny. Rodziny, która przyjęła pod swój dach
ulubioną zabawkę chłopca zamordowanego przez swojego rodziciela.
Drewnianą marionetkę, którą ostatni klient Jennifer Garrick swego
czasu wystrugał dla swojego jedynego dziecka i w jej przekonaniu (w
którym jest osamotniona) jego jedynej śmiertelnej ofiary.
Grzeczne
lata 90-te XX wieku (generalizacja). Gdyby „Syndrom Pinocchia”
powstał w poprzedniej dekadzie, gdyby Kevin Tenney - przypomnijmy
twórca dość makabrycznej „Nocy demonów” - nakręcił ten
obraz zaledwie parę lat wcześniej, to prawdopodobnie znacznie
zyskałby on na jakości. To znaczy, przynajmniej w oczach tych jego
odbiorców, którzy oczekiwali czegoś deczko mocniejszego. „Syndrom
Pinocchia” utrzymano w klimacie, który może nasuwać niepożądane
skojarzenia z kinem familijnym. Co prawda kolorystyka jest odrobinkę
przymglona, przyblakła, ale nie jest to jeszcze ta szarości, jakiej
można oczekiwać od tego rodzaju opowieści. Mrok też jest raczej
bezpieczny: niedostatecznie lepki, niebudzący podskórnego
niepokoju, niewprawiający w silniejszy dyskomfort emocjonalny. A i
napięcie narasta dosyć niemrawo. Również w scenach, które
niewątpliwie miały służyć przede wszystkim potęgowaniu
niewygodnych emocji, wzmacnianiu poczucia nieuchronnie zbliżającego
się śmiertelnego zagrożenia – coś złego się tu zakrada, coś
ruszyło na polowanie i tym czymś najprawdopodobniej jest drewniana
marionetka, nieplanowany prezent urodzinowy. Zoe Garrick od rozwodu
rodziców, od odejścia ojca, który jednak niestrudzenia zabiega o
kontakty z córką – Jennifer też zależy na tym, żeby Zoe miała
jak najlepsze relacje z ojcem, ale dziewczynka nie chce z nim
rozmawiać, ponieważ obwinia go za rozpad ich małej rodziny –
zmaga się z koszmarami sennymi, a jej terapeuta na dodatek
podejrzewa, że są w niej spore pokłady wściekłości, dla której
może nie znaleźć bezpiecznego ujścia. Mężczyzna ma powody
sądzić, że dziewczynka jest skłonna do agresywnych zachowań.
Niedługo po pojawianiu się niezbyt przyjemnej, a powiedziałabym
nawet, że dość upiornie wyglądającej lalki (w kinie grozy to
taki zwyczaj: dawać dziecku straszną zabawkę, chociaż... w tym
przypadku dziewczynka raczej sama ją sobie sprezentowała),
zaczynają ziszczać się obawy psychologa Zoe. W każdym razie on
wydaje się być pewien, że wypadki, do jakich dochodzi w otoczeniu
jego małej pacjentki, tak naprawdę są powodowane przez nią samą.
Jennifer odrzuca taką możliwości – właściwie reaguje
oburzeniem na te potworne oskarżenia wysnuwane przez „przemądrzałego
doktorka”. Jennifer nie tyle święcie wierzy, ile chce wierzyć,
że jej córka nie ponosi winy za te wszystkie (aż dwa) nie tak
znowu krwawe zdarzenia, do jakich doszło niedługo po jej ósmych
urodzinach. Niedługo? No, powiedzmy, że trochę cierpliwości Kevin
Tenney od nas wymaga. Fabuła rozwija się nieśpiesznie, intryga
zagęszcza się w mało slasherowym stylu. Pierwszym partiom
„Syndromu Pinocchia”, Tenney w moim poczuciu nadał bardziej
formę thrillera psychologicznego. W ten gatunek, uważam, celował
częściej – a może po prostu tak mu się niechcący trafiło –
podczas przeprowadzania nas przez pierwszy etap niezwykłej przyjaźni
dziecka z nową zabawką. Jedyny taki egzemplarz na całym świecie.
Marionetka wystrugana przez mężczyznę, który później dopuścił
się przynajmniej jednej odrażającej zbrodni. Wystrugana z myślą
o jego jedynym dziecku. Ale o jej wyjątkowości świadczy przede
wszystkim jej niespotykana żywotność. To żyje! I zabija. Każdego,
kto w jakiś sposób się jej naraził. Jej albo jej młodziutkiej
przyjaciółce. Zoe tego nie chce. Więcej: próbuje przemówić
niegrzecznej lalce do rozumu. Zresocjalizować gagatka i jednocześnie
dochować sekretu, który jej powierzył. To ostatnie nie najlepiej
jej wprawdzie wychodzi, ale Pinokio nie zawraca sobie tym zbytnio
głowy. Bo kto da wiarę opowieściom dziecka o chodzącej samopas i
mówiącej lalce? Sytuacja wprost wymarzona dla siewcy śmierci.
Charles Lee Ray najwyraźniej nie przemyślał tego zbyt dobrze.
Jeśli czujesz nieodpartą potrzebą zabijania, jeśli masz zamiar
zaspokajać swój morderczy apetyt, mieć pełną swobodę działania,
to lepiej być lalką niż człowiekiem. To uśmiech losu, a nie
przekleństwo, panie Lee Ray. I Pinokio zdaje się to rozumieć. To
nie Disney. Nic nie wskazuje na to, by ten Pinokio marzył o
zastąpieniu swojej drewnianej powłoki powłoką cielesną. O
zostaniu prawdziwym chłopcem. Albo mężczyzną, bo lalka, która ma
szansę przyprawić o szybsze bicie serca przynajmniej
(przynajmniej!) osoby dotknięte pediofobią, nie ma mentalności
dziecka. Widać, że nasz Pinokio swoje już przeżył, a teraz
okrutnie manipuluje ośmiolatką, dla której ta przyjaźń jest
wybawieniem od straszliwej samotności. Najwięcej wolnego czasu Zoe
spędza ze swoją młodą opiekunką, Sophią (przyzwoity występ
Candace McKenzie), która pomaga też Jennifer w prowadzeniu
gospodarstwa domowego. A od kiedy matka Zoe porzuciła prywatną
praktykę adwokacką i przeszła do sektora publicznego, dziewczynka
nie narzeka też na brak kontaktu z matką. Zdecydowanie częściej
ją widuje. Ale choć Zoe temu zaprzecza, brakuje jej ojca. Całkiem
możliwe, że nawet sobie tego nie uświadamia, że ta naturalna
przecież potrzeba została w pewnym sensie zepchnięta do
podświadomości, stłumiona przez dziecko, które zawiodło się na
swoim rodzicu. Zoe nie ma też przyjaciół wśród swoich
rówieśników. Tylko szkolne, bardzo luźne, znajomości. Nic więc
dziwnego, że kiedy wreszcie odnajduje tę upragnioną, wytęsknioną
przyjaźń, nie chce z niej rezygnować nawet wtedy, gdy ma już
pewność, że jej wierny kompan stanowi zagrożenie dla innych.
„Syndrom Pinocchia” to taki dziwny produkt, w którym „maniera
telewizyjna” (technika przypominająca ugrzecznione filmy kręcone
w XX wieku na potrzeby małego ekrany, ale w sumie można też
pomyśleć o utrzymanych w lżejszej tonacji horrorach, nakręconych
niewielkim kosztem z myślą o szerzej zakrojonej dystrybucji) miesza
się z pewnym wysublimowaniem. Te przenikające, nakładające się
na siebie obrazy na tle głowy przeklętej lalki (szczególnie
uwypuklono nieruchome, puste spojrzenie, jej zimno-niebieskie martwe
oczy). To pomysłowe, dobrze pomyślane, prowadzenie kamery w trakcie
wybranych wędrówek małego, zabójczego stworzenia: efektowne, acz
niezbyt mocno trzymające w napięciu, ujęcia subiektywne. A
zakończenie, mmm. To dopiero COŚ. To dopiero finał! Tylko... po co
ten epilog?
Thriller
psychologiczny i slasher w jednym. Najpierw bardziej
dreszczowiec, potem już bardziej horror z nurtu slash. W
delikatniejszym wydaniu, ale jednak. „Syndom Pinocchia” Kevina
Tenneya to jedna z mniej znanych opowieści o niedobrej lalce.
Produkt zapomniany, ignorowany, niekochany. Taka sierotka, która,
moim zdaniem, nie może się równać z „Magią” Richarda
Attenborougha, ale czy tak daleko jej do nieśmiertelnej,
ponadczasowej, hitowej „Laleczki Chucky” Toma Hollanda? No nie
wiem. „Syndrom Pinocchia” na pewno lepiej się kończy. Są też
u Tenneya techniczne, wręcz artystyczne smaczki, jakich nie
zobaczymy w podejściu Hollanda do motywu zabójczej lalki. Ale za to
znajdziemy tam więcej mroku, zręczniejszą żonglerkę napięciem i
nie zapominajmy, barwniejszy czarny charakter. Co nie znaczy, że
Tenneyowsi Pinokio jest zły. To znaczy jest zły, ale w innym
sensie. To na wskroś zepsute drewniane chłopaczysko, które w
horrorze wyglądem może się szczycić. A że jego działalność
nie jest jakoś szczególnie makabryczna, że „Syndrom Pinocchia”
pod tym kątem znacznie odstaje od „Nocy demonów”, opus magnum
Kevina Tenneya... „Laleczka Chucky” też krwią obficie nie spływa i jakoś
ciągle utrzymuje się na powierzchni (tak, tak, duże
niedopowiedzenie, zważywszy na jej ogromną, praktycznie niesłabnącą
popularność). Więc i tej mało krwistej horrorowej „siekaninie”
wypada dać szansę. Nie skreślać z góry, zwłaszcza, że to taki,
powiedzmy, ambitniejszy slasherek. Takie bardziej
psychologiczne podejście do tematu... lilipuciego zabójcy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz