„Friend Request” (2016)

Studentka, Laura Woodson, prowadzi bogate życie towarzyskie, również wirtualne za pośrednictwem profilu na portalu społecznościowym. Pewnego dnia dostaje zaproszenie do znajomych od cierpiącej na trichotillomanię, samotnej Mariny, która zamieszcza na swoim profilu niepokojące filmiki, będące jej własnym dziełem. Pełna współczucia dla dziewczyny Laura przyjmuje jej zaproszenie i nawiązuje z nią kontakt w realu. Od tego momentu Marina zasypuje ją wiadomościami, trwając w przekonaniu, że weszła do grona najbliższych przyjaciółek Laury, którą z kolei jej zachowanie zaczyna niepokoić. Pomiędzy dziewczynami dochodzi do kłótni, po której Laura wyrzuca Marinę ze swoich znajomych na portalu społecznościowym. Tej samej nocy odrzucona dziewczyna popełnia samobójstwo, nagrywając całe wydarzenie. Filmik trafia do Internetu, z czasem bez ingerencji Laury pojawiając się na jej profilu. Niedługo potem przyjaciele studentki zaczynają umierać, a nagrania ukazywać się na profilu Laury, która całkowicie traci nad nim kontrolę.

„Friend Request” jest pierwszym horrorem w reżyserskiej karierze niemieckiego twórcy, Simona Verhoevena. Pomimo jego pochodzenia scenariusz spisano w języku angielskim, a jego autorami byli Matthew Ballen, Philip Koch i sam Verhoeven. Początkowo film miał nosić międzynarodowy tytuł „Unfriend”, ale z obawy, że będzie mylony z produkcją Levana Gabriadze z 2014 roku pt. „Unfriended” („Cubernatural”) został zmieniony na „Friend Request”. Ten zabieg zapobiegł ewentualnemu zamieszaniu, ale podejrzewam, że nie powstrzyma porównań pomiędzy tymi dwoma obrazami, bo główny wątek „Friend Request” bezwiednie nasuwa skojarzenia z produkcją Gabriadze, choć w przeciwieństwie do niego został nakręcony w tradycyjny sposób.

„Friend Request” jest horrorem, w którym zagrożenie ma podłoże nadprzyrodzone, ale twórcy nie bazują tylko i wyłącznie na klimacie i jump scenkach, okraszając również swoje dzieło nutką gore. Fabuła koncentruje się na grupce studentów, ze szczególnym wskazaniem na Laurę Woodson, zadowalająco wykreowaną przez Alycię Debnam-Carey, która sporo uwagi poświęca swojemu profilowi na Facebooku. Dziewczyna dobrze się uczy i posiada wiele przyjaciół w realu, ale cieszy się również pokaźnym gronem znajomych obserwującym jej profil w Internecie. Ten wątek mógł być nie tylko próbą odwołania się do trybu życia wielu młodych ludzi, pielęgnujących swoje wirtualne znajomości w takiej samej mierze, jak relacje fizyczne, ale również swoistą przestrogą przed uzewnętrznianiem się na Internecie oraz poświęcaniem każdej wolnej minuty na surfowanie po portalach społecznościowych. To przesłanie przebija już z jednego z wykładów, na które uczęszcza Laura – za jego pośrednictwem twórcy próbują dać młodym ludziom do zrozumienia, że we współczesnym świecie bardzo łatwo jest zatracić proporcje, odizolować się od prawdziwego życia na rzecz egzystowania w Sieci. Nie jest to oczywiście żadne novum we współczesnym kinie grozy, wystarczy sobie choćby przypomnieć „Antisocial”, który to też starał się zwrócić uwagę widzów na problem uzależnienia od portali społecznościowych, ale muszę scenarzystom „Friend Request” oddać, że w całkiem interesujący sposób wpletli ten wątek w warstwę stricte horrorową. Zaczęli od kojarzonego głównie z filmowymi thrillerami cyberstalkingu, rolę oprawcy powierzając trzymającej się na uboczu Marinie (w którą przyzwoicie wcieliła się Liesl Ahlers), borykającej się z chorobliwą potrzebą wyrywania sobie włosów, która nie rozstaje się z laptopem. W wolnych chwilach tworzy niepokojące, często makabryczne filmiki świadczące o dużym artystycznym talencie i udostępnia je na swoim facebookowym profilu, na którym nie ma żadnych znajomych do czasu przyjęcia wysłanego przez nią zaproszenia przez lubianą na uczelni Laurę Woodson. Verhoeven niejednokrotnie zamieszcza wiadomości wysłane przez bohaterów filmu na ekranie - pojawiają się w tle właściwej akcji, tak samo jak liczba znajomych Laury na Facebooku, która na początku filmu rośnie, żeby z czasem w miarę coraz bardziej niepokojących wydarzeń mających miejsce w rzeczywistości zacząć się zmniejszać. Choć początkowe bardziej typowe dla filmowego thrillera, aniżeli horroru wydarzenia bazujące na cyberstalkingu wywołanego pragnieniem zaprzyjaźnienia się z popularną studentką nie grzeszą oryginalnością, twórcom udało się wyłuszczyć je z taką lekkością, bez topornego moralizowania, czy też wymuszonych kombinacji, że właściwie z miejsca wsiąkłam w ten wątek. Mimo to trochę obawiałam się o nieunikniony skręt w stronę horroru – miałam wątpliwości, czy aby początkujący w tym gatunku reżyser nie powieli błędów wielu swoich kolegów po fachu i nie zacznie skłaniać się w stronę niepotrzebnego efekciarstwa.

Moje obawy się nie ziściły – Simon Verhoeven nie zdecydował się na nagromadzenie efektów komputerowych, jedynie w krótkich ujęciach się nimi posiłkując, ale to nie oznacza, że elementy tożsame dla filmowego horroru przedstawiono w absolutnie bezbłędny sposób. Sam pomysł na odebranie Laurze kontroli nad własnym facebookowym profilem przez duszę zmarłej dziewczyny i zamieszczanie przez nią filmików obrazujących zgony przyjaciół głównej bohaterki przyjęłam z zadowoleniem, zwłaszcza, że twórcy dużo uwagi poświęcili potęgowaniu napięcia, wynikającemu z osobliwej sytuacji, w jakiej znalazła się Laura Woodson, skutkującej szybką utratą znajomych. Marina dąży do tego, aby Laura poczuła się tak jak ona – chce, żeby doznała samotności i była zdana jedynie na własne siły, w czym pomagają jej filmiki zamieszczane na profilu Laury. Część znajomych terroryzowanej studentki unika jej z obawy o własne życie, a część jest zwyczajnie oburzona materiałami, jakie w ich przekonaniu Laura zamieszcza w Sieci. Warstwa tekstowa, nawet wziąwszy pod uwagę nierzadko spotykaną w kinie grozy prawdziwą naturę demonicznej agresorki, moim zdaniem spełnia swoje zadanie. Wyłączając niezbyt przekonującą informację głoszącą, że policja nie zna nazwiska zmarłej Mariny, gdy tymczasem Laurze i jej koledze poznanie go nie nastręcza większych trudności, wszystko ładnie się ze sobą spina również dzięki narracji, jaką obrali twórcy, która sprawia, że nie ma się poczucia, iż nadmiernie rozciągnięto któryś z wątków, równocześnie spłycając inny. Zadbano, żeby akcja nie „stawała w miejscu”, przy równoczesnym braku przekombinowania w warstwie wizualnej, aczkolwiek moim zdaniem zbyt mało uwagi poświęcono sekwencjom, które w zamyśle miały bazować na nastroju. Verhoevenowi brakło cierpliwości w scenach poprzedzających zgony znajomych Laury, nazbyt szybko przechodził do zdecydowanego ataku. Natomiast same przebiegi starć z nadnaturalną siłą często oblewano nieprzekonującą wizualnie substancją służącą za krew i urozmaicano zbliżeniami na równie sztucznie się prezentujące rany odniesione przez protagonistów. Niezbyt liczne jump scenki, głównie w postaci z nagła wyłaniającej się na ekranie starczej twarzy upiorzycy w moim przypadku były nieskuteczne – twórcom ani razu nie udało się poderwać mnie z fotela, w czy zawiniła mało agresywna muzyka akompaniująca tym ustępom. Byłabym jednak niesprawiedliwa, gdybym zdeprecjonowała całokształt sekwencji stricte horrorowych, bo już same pomysły na konfrontacje protagonistów z nadnaturalną siłą i demoniczny wygląd postaci przewijających się przez owe wstawki moim zdaniem zasługują na uznanie. Między innymi takie sekwencje, jak uderzanie głową o ścianę windy, wyjmowanie osy z własnego ucha, pojawienie się dwójki demonicznych dzieci ze zniekształconymi twarzami, czy wreszcie bodaj najbardziej charakterystyczna scena mająca miejsce w pracowni komputerowej, gdzie w pewnym momencie wszystkie monitory zaczynają migać mieniącymi się wieloma kolorami twarzami Mariny, wypadają naprawdę widowiskowo. I choć zabrakło mi powolnego budowania klimatu to na niedobór ciemnych barw, czy amatorski montaż narzekać nie mogłam – szybkie kompilacje tożsamych dla horroru zdjęć poza jump scenkami wypadły całkiem zadowalająco. Chociaż zapewne nie wprawią w przerażenie zaprawionych w kinie grozy odbiorców, nawet wówczas, gdy twórcy decydują się na swoisty ukłon w stronę „The Ring” w formie wychodzenia widmowej postaci z czarnego lustra (z czasem taką rolę zaczyna pełnić monitor laptopa…), czy też kiedy raczą widzów nastrojowymi, rysunkowymi zdjęciami świadczącymi o przenikaniu się sztuki z rzeczywistością. Ale wątpię, żeby wieloletni miłośnicy horrorów szukali w tym gatunku czystego strachu, zwłaszcza jeśli chodzi o współczesne produkcje.

W moim odczuciu „Friend Request” prezentuje się dużo lepiej, niż większość szeroko reklamowanych horrorów wyświetlanych w polskich kinach. Wątpię, żeby poszukiwacze wielkich innowacji odnaleźli się w tej pozycji, ale myślę, że istnieje szansa, iż wielbiciele znanych motywów dadzą się przekonać propozycji Simona Verhoevena. W realizacji widać trochę niedociągnięć, ale nie aż takiej wagi, żeby przysłonić moim zdaniem liczniejsze plusy tej produkcji. Wszystko zależy od indywidualnych zapatrywań każdego widza na kino grozy – jeśli ktoś tak jak ja nie przepada za nadmierną ingerencją komputera w warstwę wizualną i wprost uwielbia obcowanie z tradycyjnymi motywami to możliwe, że w trakcie seansu również będzie się dobrze bawił. Nie jest to dzieło idealne, ale moim zdaniem i tak pozytywnie wyróżnia się na tle większości współczesnych straszaków.