Plakat filmu. „Terror in the Aisles” 1984, Kaleidoscope Films, T.E.M. Programs International, TEC
Amalgamat sztuki uznawany za film dokumentalny do swoich rodzimych (amerykańskich) kin wpuszczony w drugiej połowie października 1984 roku przez Universal Pictures, nie licząc specjalnego pokazu w Louisville w stanie Kentucky, który odbył się niecałe dwa miesiące wcześniej. Na rynek VHS „Terror in the Aisles” Andrew J. Kuehna wszedł w 1985 roku, także w wyniku działalności Universal Pictures, a ściślej MCA Home Video (ówczesny dział dystrybucji wideo w imperium filmowym Universal Pictures). W 2011 roku został wydany na Blu-ray przez 30th Anniversary, jako dodatek do „Halloween II” Ricka Rosenthala, a w następnym roku pojawił się w serii Universal Vault – seria DVD Universal Pictures Home Entertainment. W 2020 roku doczekał się własnej edycji Blu-ray przygotowanej przez Scream Factory – wydanie w oryginalnym formacie obrazu z materiałami bonusowymi: między innymi wywiad z Nancy Allen i alternatywna, telewizyjna wersja „Terror in the Aisles”, w której mocniejsze momenty (sceny przemocy) zastąpiono fragmentami filmów nieobecnych w pierwotnej wersji tej pomysłowej kompilacji (właściwie drugiej wersji, bo oryginalny materiał został przerobiony, gdy zawisło nad nim widmo kategorii wiekowej X od Motion Picture Association of America, co było o tyle niezrozumiałe, że w przedłożonej stowarzyszeniu cenzorów kompilacji próżno było szukać choć jednego ujęcia z filmu, który dostał kategorię wyższą niż R), czyli: „The Ghost Breakers” George'a Marshalla, „Potwór z Czarnej Laguny” Jacka Arnolda, „Ta wyspa Ziemia” Josepha M. Newmana i Jacka Arnolda (niewymieniony w czołówce), „Tarantula” i „Człowiek, który się nieprawdopodobnie zmniejsza” Jacka Arnolda, „Zabójcza modliszka” Nathana Jurana, „King Kong kontra Godzilla” Ishirô Hondy i Toma Montgomery'ego, „451 stopni Fahrenheita” François Truffauta, „Szał” Alfreda Hitchcocka, „Samochód” Elliota Silversteina, „Dziedzictwo” Richarda Marquanda, „Lunapark” Tobe'ego Hoopera, „Podpalaczka” Marka L. Lestera. Mimo że „Terror in the Aisles” nie był reklamowany jako horror, niektórzy odbiorcy tego dziełka poczuli się oszukani – część z nich mogła nastawić się na tradycyjną ekranową siekaninę, ale narzekano gównie na wykorzystanie utworów nieprzynależących do gatunku horroru. Oczywiście problemem nie były dreszczowce Alfreda Hitchcocka i Briana De Palmy, a przynajmniej nie kwestionowano wyboru „Psychozy” (1960), „Ptaków” (1963), „Sióstr” (1972) i „W przebraniu mordercy” (1980) – bodaj najgłośniej krytykowano wybór „Maratończyka” Johna Schlesingera, „Midnight Express” Alana Parkera i „Nocnego jastrzębia” Bruce'a Malmutha. Omawiany eksperyment artystyczny formalnie rzecz biorąc jest dziełem Andrew J. Kuehna, ale trudno oprzeć się podejrzeniu, że najwięcej zawdzięcza (pomijając pośredni wkład twórców spoza zespołu „Terror in the Aisles”, swoistych współautorów tej ciekawostki filmowej) debiutantowi Williamowi Flickerowi (jako Bill Flicker) i Gregory'emu McClatchy'emu, który później wyreżyseruje mało znany horror wampiryczny „Vampire at Midnight” (1987). Obaj panowie na pokładzie „Terror in the Aisles” odpowiadali za montaż, najprawdopodobniej najtrudniejszą część tego dość ambitnego zadania kinematograficznego. Ten pierwszy później będzie pracował przy między innymi takich (post)produkcjach, jak „Masakra na przyjęciu 2” Deborah Brock, „Lokator” Davida Ondaatje, „Rekin z jeziora” Jerry'ego Duga i oczywiście przy kultowym serialu grozy „Opowieści z ciemnej strony” (1983-1988).
Plakat filmu. „Terror in the Aisles” 1984, Kaleidoscope Films, T.E.M. Programs International, TEC
W wypchanej niemal po brzegi, nieciemnej sali kinowej światowej sławy psychiatra Samuel Loomis i szkolna prześladowczyni Chris Hargensen, to znaczy Donald Pleasence i Nancy Allen wypowiadają się, niewłasnymi słowami (kwestie ze scenariusza Margery Doppelt), na temat seksu i terroru w kinie grozy, czarnych charakterów w tak zwanym męskim kinie, mówią o zagrożeniu naturalnym i nadnaturalnym, o makabrze kosmicznej i komicznej. Na pewno nie jest to szczegółowa analiza i może niezbyt miarodajna – w każdym razie długoletni fani horrorów parę stosownych poprawek pewnie mogliby w ten filmowy dokument wnieść. Kolaż audiowizualny, ze zdecydowaną przewagą cudzych osiągnięć. Nieskradzionych – wszystko odbyło się lege artis, twórcy „Terror in the Aisles” uzyskali konieczne zgody na wykorzystanie interesującej ich części twórczości chronionej prawem autorskim, co rzecz jasna wymagało czasu, a dodajmy do tego pracochłonny montaż... Podjęto (skuteczny) wysiłek w sprawie wmontowania w „Terror in the Aisles” fragmentów „Wideodromu” Davida Cronenberga, w Stanach Zjednoczonych uwolnionego w lutym 1983 roku, ale to doświadczenie zniechęciło ekipę szykującą jedyną w swoim rodzaju(?) kompilację do wystąpienia o pozwolenie na skorzystanie z innych świeżych (wtedy) utworów. Zatem najnowszą pozycją w kolażu „Terror in the Aisles” pokazanym w kinach był wizjonerski obraz (tj. urywki) niekwestionowanego mistrza body horroru z 1983 roku, natomiast w kolażu przygotowanym dla telewidzów najnowsza była „Podpalaczka” Marka L. Lestera, adaptacja/ekranizacja powieści Stephena Kinga z młodziutką Drew Barrymore w roli głównej. Oryginalną (poza melodiami kulturalnie pożyczonymi) ścieżkę dźwiękową do „Terror in the Aisles” stworzył John Beal, który przyłożył swoją zdolną rękę do „Lunaparku” Tobe'ego Hoopera, „Roar” Noela Marshalla, „Cmentarnej szychty” Ralpha S. Singletona i „To” Tommy'ego Lee Wallace'a, żeby wymienić tylko kilka. Za zdjęcia - klamra; w całości rozgrywająca się w obskurnej, klaustrofobicznej sali kinowej - odpowiadał John A. Alonzo (m.in. „Żegnaj, laleczko” Dicka Richardsa „Człowiek z blizną” Briana De Palmy, „Strażnik” aka „Opiekunka” Williama Friedkina). W pewnym momencie do narratorów „Terror in the Aisles” dołącza... Alfred Hitchcock, geniusz suspensu, który odszedł z tego świata w 1980 roku, zostawił jednak idealny materiał dla, podejrzewam, zupełnie nieznanego mu reżysera, Andrew J. Kuehna: obszerny wywiad przeprowadzony przez Richarda Schickela i wydany pod tytułem „The Men Who Made the Movies: Alfred Hitchcock” w 1973 roku. W „Terror in the Aisles” pokazano zaledwie ułamek rzeczonego (około godzinnego w oryginalnej formie, tj. udostępnionej publiczności) wykładu pana Hitchcocka – lekcja pt. suspens/napięcie a szok/zaskoczenie ze słynną przypowieścią o bombie ukrytej pod stolikiem restauracyjnym. Na długiej liście zarzutów profesjonalnych recenzentów pod adresem „Terror in the Aisles”, obok pomniejszych „przewin” typu „nieprzekonujące reakcje publiczności” (tj. statystów otaczających Donalda Pleasence'a i Nancy Allen), znalazła się tak ciężka zbrodnia, jak „zniszczenie wielu klasycznych sekwencji filmowych”. Wypaczenie celu i sensu za sprawą nieprzemyślanego, nazbyt szybkiego montażu. Wycięcie ekspozycyjnej gry (budowanie napięcia) normalnie poprzedzającej przynajmniej większość wspomnianych pamiętnych, przełomowych, wręcz legendarnych scen. Sinusoidalne fale emocji zastąpione linią prostą – gromada punktów kulminacyjnych, niedziałających jak trzeba (jak w miejscach, z których „brutalnie je wyciągnięto”), bo wyrwanych z atmosferycznego kontekstu. Mniej więcej tak w niektórych krytycznych recenzjach przedstawiano ten całkiem dochodowy niefabularny film niezupełnie dokumentalny, który dla mnie okazał się całkiem przyjemnych urozmaiceniem, miłą odskocznią od tradycyjnych kompozycji filmowych. Bynajmniej z płaską strukturą emocjonalną – w moim odczuciu to ładnie budująca się, zaskakująco niechaotyczna opowieść, ale faktycznie często robiąca to inaczej. Mająca swoją dramaturgię; zabawa nieograniczająca się do „kopiuj-wklej” - prędzej „kopiuj-przytnij-obróć-doklej jedno tu, drugie tam... a dziesiąte siam-wklej i jeszcze zmiksuj i/lub wyizoluj dźwięki” - pomysłowo zlepiona z „części różnych ciał” (uroczy „potwór Frankensteina”). Robi wrażenie na swój dziwny sposób. W każdym razie na mnie ta dekompozycja jakiś urok bezsprzecznie rzuciła. Zdziwiło mnie tylko postawienie Carrie White w jednym rzędzie z potencjalnymi, UWAGA SPOILER faktycznymi KONIEC SPOILERA, satanistami i Antychrystem z „Dziecka Rosemary” Romana Polańskiego, Damienem Thornem z „Omenu” Richarda Donnera i Pazuzu z „Egzorcysty” Williama Friedkina. Zaryzykuję twierdzenie, że zbyt surowo autorzy „Terror in the Aisles” ocenili dziewczynę z niezwykłymi zdolnościami, UWAGA SPOILER z której masową morderczynię zrobiło otoczenie, w tym rodzona matka KONIEC SPOILERA. Warto zaznaczyć, że tytuły filmów wykorzystanych do stworzenia „Terror in the Aisles” wymieniono w napisach końcowych – samego kolażu nie opatrzono podpisami, co z jednej strony może dodać frajdy (zabawa „w zgadnij, co to za film”), a z drugiej, nieco utrudnić identyfikację obrazów, które zapragnęło się zobaczyć w całości.
„Terror int the Aisles” w reżyserii Andrew J. Kuehna to dzieło, do którego bardzo łatwo się uprzedzić, zwłaszcza jeśli wysoko ceni się choć jedno z filmowych dzieł (najmniej siedemdziesiąt osiem, maksymalnie ponad osiemdziesiąt, w zależności od wybranej/zdobytej wersji) w pewnym sensie, poniekąd biorących udział w tym śmiałym eksperymencie. Rozumiem zniesmaczonych, ale i tak zachęcam do zapoznania się z tym niekonwencjonalnym utworem. Doświadczonych i początkujących miłośników kina grozy.
Materiał promocyjny. „Terror in the Aisles” 1984, Kaleidoscope Films, T.E.M. Programs International, TEC
GIT!
OdpowiedzUsuń