„Trzynaście duchów” (2001)

Arthur Kriticos po śmierci żony w pożarze dziedziczy po zmarłym wuju, Cyrusie, wielki dom na odludziu. Wraz z dwójką dzieci, Kathy i Bobby’m oraz pomocą domową, Maggie, niezwłocznie udaje się na miejsce, gdzie odkrywa, że otrzymał w spadku unikatową konstrukcję, z nietłukącymi szybami zamiast ścian, które pokrywają łacińskie zaklęcia. Przed drzwiami rodzina Kriticosów zastaje mężczyznę podającego się za elektryka, Dennisa Rafkina, który po sprawdzeniu piwnicy informuje Arthura, że w istocie pomagał jego wujowi w polowaniu na duchy. Cyrus uwięził w sumie dwanaście bytów, których energia w połączeniu ze specyfiką konstrukcji domu miała uczynić z niego wszechmocnego. Sytuacja komplikuje się, kiedy żądne zemsty duchy opuszczają swoje więzienie i rozpoczynają polowanie na żywych.

Remake kultowego filmu Williama Castle’a pt. „Dom na Przeklętym Wzgórzu” wyreżyserowany przez Williama Malone’a zachęcił Steve’a Becka do nakręcenia nowej wersji innej jego produkcji, zatytułowanej „13 duchów”. Rok później Beck pokazał światu kolejną ghost story zatytułowaną „Statek widmo” i jak na razie na tych dwóch pozycjach poprzestał. Nowa wersja „Trzynastu duchów” nie zadowoliła krytyków, którzy co prawda docenili pomysłowe miejsce akcji, ale równocześnie niepochlebnie wyrazili się o oprawie audiowizualnej, bohaterach i fabule, podkreślając, że całość nie przeraża. Cóż, już dawno przestałam szukać w kinie grozy strachu – pewnie dlatego moje przyjęcie tej produkcji było zgoła odmienne. Aczkolwiek widzowie bardziej podatni na oddziaływanie filmów rzeczywiście mogą się zawieść, bowiem Beck nie przykłada większej wagi do klasycznego straszenia, stawiając raczej na nieustającą akcję.

Zachwalana przez krytyków scenografia „Trzynastu duchów” jest swego rodzaju wizytówką tej produkcji, innowacyjnym znakiem rozpoznawczym. Imponująca, zmechanizowana budowla, udająca dom, ale w rzeczywistości będąca przemyślną konstrukcją, której przeznaczeniem jest przekazanie jej właścicielowi nieludzkich mocy. Do tego czasu pełni rolę więzienia. Przebywające w szklanych klitkach w piwnicy duchy, ograniczone ruchowo dzięki inkantacjom widniejącym na ściankach czekają, aż przemyślny mechanizm zostanie wprawiono w ruch, a ich energia ziści marzenia Cyrusa. Kiedy ten ekscentryczny łowca duchów umiera dom dziedziczy jego daleki krewny, owdowiały Arthur, który wraz z dziećmi i służącą zostaje uwięziony w domu, zdominowanym przez dwanaście mściwych bytów zza światów. Każdy z nich reprezentuje postać z tzw. „Czarnego Zodiaku” i każdy może pochwalić się realistyczną, bo niewygenerowaną komputerowo aparycją. O klimat Beck jako tako zadbał w pierwszej połowie. Osiąga on apogeum w moim zdaniem najlepszej, idealnie zmontowanej scenie w łazience, kiedy to Kathy nieświadoma obecności ducha nagiej kobiety w wannie pełnej krwi obmywa sobie twarz. Ale to chyba jedyna sekwencja próbująca zaniepokoić odbiorców – pozostałe, dynamiczne wydarzenia bazują na oszczędnie krwawych ujęciach mordów i pełnych napięcia, acz wyjałowionych z mrocznego klimatu ucieczkach bohaterów po korytarzach wielkiego domostwa, nieustanie zmieniających swoje położenie dzięki przemyślnej maszynerii. Przeciwnie do krytyków uważam, że brak dosadniejszego klimatu grozy znacząco rekompensuje nie tylko pomysłowa fabuła, w większości (poza planowaną przeprowadzką do nowego lokum) odżegnująca się od ogranych motywów ghost stories, ale również bohaterowie. Największą sympatię wzbudził we mnie jasnowidzący Dennis, idealnie wykreowany przez Matthew Lillarda, szczególnie dobrze wypadając w towarzystwie filmowej Maggie (Rah Digga), których dowcipne konwersacje, co prawda chwilami sprawiały wrażenie oderwanych od rzeczywistości, ale w bardzo przyjemnym, nieszkodzącym całokształtowi produkcji stylu. Kolejnym miłym aktorskim akcentem był mały Bobby (Alec Roberts), oddający się niecodziennemu hobby nagrywania krwawych doniesień prasowych. Przy tej trójce w moim mniemaniu nawet „gwiazdy” tej produkcji, Tony Shalhoub, Shannon Elizabeth i demoniczny F. Murray Abraham, usuwały się na dalszy plan.

Po krótkim, klimatycznym wstępie przychodzi pora na bardziej dosłowną, bazującą na nieustającej akcji problematykę filmu. Choć liczba ofiar jest mocno ograniczona, większość mordów może poszczycić się sporą oryginalnością – przecięcie prawnika szybą daje spragnionym mocnych wrażeń widzom „niepowtarzalną” okazję obejrzenia przekroju wnętrzności człowieka, a zgniecenie kobiety dwiema napierającymi na nią szklanymi ściankami, choć krótkie wywołuje w miarę klaustrofobiczne odczucia. Oprócz scen mordów mamy oczywiście ciągłe ataki znakomicie ucharakteryzowanych duchów, w migawkach przemieszczających się po długich korytarzach domostwa. Nasi protagoniści mogą je dostrzec jedynie po uprzednim włożeniu specjalnych okularów, a ochrony przed nimi mogą szukać jedynie za szybami zapisanymi odpowiednimi zaklęciami, blokującymi ich zdolność przenikania przez materię. Krótko: pomieszanie z poplątaniem, w dodatku chwilami mocno wydumane, ale o dziwo w moim odczuciu tej miszmasz całkowicie zdał egzamin. Nie raziło mnie nawet ciągłe rozdzielanie się bohaterów filmu oraz brak dosadniejszego klimatu. Oglądało się to na tyle przyjemnie, żeby nie wzbudzić we mnie poczucia straconego czasu, a końcowemu zwrotowi akcji nawet udało się mnie zaskoczyć. Oczywiście, wiele rzeczy można było poprawić. Gdyby Beck wtłoczył więcej ujęć, mających na celu przestraszyć odbiorców, choćby tendencyjnych jump scenek i zadbał o mroczną atmosferę grozy, produkcja zapewne wyróżniłaby się na tle innych XXI-wiecznych straszaków. Ale w takim kształcie, w jakim ostatecznie „ujrzała światło dzienne” również ma szansę zainteresować opinię publiczną tyle, że poszukującą raczej nienużącej rozrywki, aniżeli czystego przerażenia.

Do fanek remake’u „Trzynastu duchów” na pewno nie należę (zresztą podobnie, jak do drugiego przedsięwzięcia Steve’a Becka), ale nie zasilam też licznego grona jego przeciwników. W kontekście mrocznej ghost story obraz, co prawda nie prezentuje się najlepiej, ale jego fabułę rozpisano na tyle interesująco, żeby przyciągać moją uwagę ilekroć zasiadam do jego ponownego seansu. Ot, przyjemna, dynamiczna rozrywka na nudny wieczór prawie całkowicie pozbawiona klimatu grozy, który mógłby zaniepokoić nawet mniej zaznajomionych z kinem grozy odbiorców, ale za to dostarczająca innych, względnie silnych wrażeń.